Zawartość
Materiały wytworzone przez: 1. Referat Wodny (dokumentacja zakładów wodnych, gospodarstw
rybnych, oraz dokumentacja melioracji gruntów); z lat 1927-1939; sygn. 1 – 23 2. Referat
Bezpieczeństwa - sprawozdania miesięczne i okresowe ze stanu bezpieczeństwa i przestępczości,
z życia polskich związków i stowarzyszeń oraz wykaz zbiegłych obcokrajowców, z lat
1922-1939, sygn. 24-31.
Dzieje ustrojowe
1. Daty istnienia Starostwo powiatowe radomskie utworzono na podstawie rozporządzenia
Rady Ministrów z 28 sierpnia 1919 roku o tymczasowej organizacji władz administracyjnych
pierwszej instancji na obszarze byłego zaboru rosyjskiego [Dz. U., Nr 72, poz. 426]
oraz dwóch rozporządzeń wykonawczych Rady Ministrów z 13 listopada 1919 roku [Dz.
U. Nr 90, poz. 488-489] w miejsce funkcjonującego wcześniej Komisarza Rządu na Powiat
Radomski i Urzędu Powiatowego Radomskiego. W skład Starostwa weszły jako jego działy
urzędy i organy administracji państwowej funkcjonujące na terenie powiatu radomskiego.
Z dniem 9 stycznia 1920 roku zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 28 sierpnia
1919 roku w skład Starostwa Radomskiego weszły samodzielne do tego okresu urzędy:
Urząd Aprowizacji, Państwowy Urząd Pośrednictwa Pracy, Inżynier Powiatowy, Architekt
Powiatowy, Powiatowy Urząd Weterynaryjny, Inspektor Rolnictwa i Powiatowy Urząd Zdrowia.
Na czele Starostwa stał starosta powiatowy, który był reprezentantem rządu w terenie
oraz szefem zespolonej administracji państwowej na terenie powiatu. Starostę mianował
Minister Spraw Wewnętrznych. Nadzór bezpośredni nad starostą sprawował Wojewoda Kielecki.
Starostwo zakończyło działalność w 1939 roku w związku z wybuchem II wojny światowej.
2. Siedziba – Radom 3. Status prawny – organ administracji państwowej pierwszej instancji.
4. Zadania, funkcje, dziedziny działalności a. Kompetencje - Zakres kompetencji starosty
i podległego mu starostwa określony rozporządzeniem wykonawczym z dnia 13 listopada
1919 roku [Dz. U. Nr 90, poz. 488, 489], oraz rozporządzeniem Prezydenta Rzeczpospolitej
z 19 stycznia 1928 roku o organizacji i zakresie działania władz administracji ogólnej
[Dz. U. 1936 r., Nr 80, poz. 555] sprowadzał się do spraw: wojskowych (sprawy mobilizacyjne,
poborowe oraz świadczeń na rzecz wojska), związków zawodowych i stowarzyszeń, bezpieczeństwa
publicznego, spraw wyznaniowych, opieki społecznej, ochrony pracy, aprowizacji, opieki
zdrowotnej, spraw przemysłowych, rolnictwa, budownictwa, kultury i sztuki, prowadzenia
ewidencji ludności oraz współdziałania z władzami i organami podległymi starostwu.
Starosta sprawował zarząd powiatu, był władzą nadrzędną dla zarządu gmin i miast w
zakresie administracji ogólnej oraz wykonawcą zarządzeń władz państwowych. Do starosty
należały wszystkie sprawy administracji państwowej z wyjątkiem spraw przekazanych
administracji wojskowej, sądowej, kolejowej, pocztowo-telegraficznej oraz administracji
urzędów ziemskich, Zarządu Dóbr Państwowych i stadnin państwowych. Urzędy działów
administracji skarbowej i szkolnej zobligowane były do przedstawienia projektów rozporządzeń
i zarządzeń do aprobaty Starosty. b. Zmiany kompetencji - Rozszerzenie uprawnień Starostwa
nastąpiło w związku z następnymi rozporządzeniami zespalającym urzędy i organy z władzami
administracji ogólnej. W 1931 roku Rozporządzeniem Ministra Robót Publicznych w porozumieniu
z Ministrem Spraw Wewnętrznych z dnia 24 października 1931 roku O zespoleniu osobnych
urzędów i organów technicznych z władzami administracji ogólnej w zakresie państwowej
służby budowlanej [Dz. U. Nr 11, poz. 86] zlikwidowano urzędy techniczne sprawujące
czynności państwowej służby budowlanej przekazując je starostom. W 1934 roku na starostwo
przeszły także uprawnienia zlikwidowanego Powiatowego Urzędu Ziemskiego [Rozporządzenie
Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 27 października 1933 roku o zespoleniu urzędów ziemskich
z władzami administracji ogólnej i organizacji komisji ziemskich. Dz. U. Nr 85, poz.
635]. Ponadto w zakres obowiązków starostw weszły sprawy pomocy państwa w odbudowie
zniszczeń wojennych, ochrony lasów państwowych i melioracji gruntów. Organizacja i
kompetencje Starostw zostały uregulowane w sposób jednolity dla całego kraju z chwilą
wejścia w życie Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 30 czerwca 1930
r. w sprawie wewnętrznej organizacji Starostw oraz trybu ich urzędowania [Dz. U. Nr
55, poz. 464]. Rozporządzenie to zobligowało wojewodów do określenia struktury wewnętrznej
starostw w poszczególnych województwach. 30 grudnia 1930 roku ukazało się rozporządzenie
wojewody kieleckiego o ustaleniu organizacji starostw województwa kieleckiego [Kielecki
Dziennik Wojewódzki, 1930 r., Nr 31, poz. 425]. Załącznikiem do tego rozporządzenia
był statut organizacyjny i szczegółowy podział czynności w starostwach województwa
kieleckiego. Statut zalecał tworzenie 18 referatów: ogólnego, organizacyjnego, bezpieczeństwa,
porządku publicznego, administracyjnego, wyznaniowego, karnego, wojskowego, przemysłowego,
wodnego, aprowizacyjnego, gminnego, opieki społecznej, budżetowo-gospodarczego, sanitarnego,
weterynaryjnego, ochrony lasów i budowlanego. Określał także sprawy, którymi powinny
zająć się poszczególne referaty. W związku z rozszerzeniem kompetencji starostwa wynikającym
z rozporządzeń zespalających osobno funkcjonujące urzędy, okólnikami Wojewody Kieleckiego
utworzono oprócz już istniejących referatów Referat Rolnictwa i Reform Rolnych, Referat
Melioracyjny. Dawny Referat Gminny zmienił nazwę na Samorządowy. Zlikwidowany został
Referat Aprowizacyjny, kompetencje, którego przejął Referat Przemysłowy oraz Rolnictwa
i Reform Rolnych. Ta struktura nie uległa zmianom do 1939 roku. c. Zakres terytorialny
- powiat radomski w granicach z 1867 roku obejmujący 3 gminy miejskie: Radom, Skaryszew
i Wyśmierzyce oraz 22 gminy wiejskich: Białobrzegi, Błotnica, Gębarzów, Gzowice, Jedlińsk,
Kowala, Kozłów, Kuczki, Orońsk, Potworów, Przytyk, Radom, Rogów, Radzanów, Skaryszów,
Stromiec, Wieniawa, Wierzbica, Wielogóra, Wolanów, Zakrzów i Zalesice. Rozporządzeniem
Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1933 roku [Dz. U. 1933 r., Nr 94, poz. 722] z gminy
wiejskiej Rogów w powiecie radomskim wyłączono wieś Zbijów włączając ją do gminy Mirzec
w powiecie iłżeckim. Rozporządzeniem Rady Ministrów z 17 lutego 1939 roku o zmianie
granic powiatów: iłżeckiego, kieleckiego i radomskiego województwa kieleckiego gmina
miejska i wiejska Szydłowiec bez gromady Skarżysko Książęce włączona została do powiatu
radomskiego [Dz. U. 1939 r., Nr 14, poz. 86].
31 j.a. jednostka archiwalna, .27 mb. metr bieżący
aktowe materiały archiwalne - 15 j.a. .12 mb., dokumentacja techniczna - 16 j.a. .15 mb.
0 j.a. jednostka archiwalna, 0 mb. metr bieżący
Indeks geograficzny
Geographic names:
Bankiewicz Andrzej
Długosz-Marywil
Dobrzyca
Jabłonica
Jankowice
Jaszowice
Jaszowice
Jaszowice
Kobylanka rzeka
Kobylanka rzeka
Mazowszany
Oblas
Oblas
Olszyny
Oronka
Ostrowska Elżbieta
Pomorzany
Pomorzany
Radomka
Radomka
Radomka
Skaryszew
Skaryszew
Szabacówka
Szabacówka
Szabasówka rzeka
Wierzbica
Wola Kaszewska
Żabia Wola
Indeks osobowy
Personal names:Banasiak Józef Barszcz Maria Brandt Helena Deja Jan Dobrasiewicz Marcin Dujka Józef Felicja Helbich Grodzińska Gidziński Władysław Gmyrek Jan Gniadek józef Goebel Józef Grochiński Jerzy Grodziński Adam Grodziński Michał Grodziński Michał Gutman Srul Kalita Jan Karolak Franciszek Kazana Józef Kierosek Józefa Komorowski Józef Kotowski Kowalczyk Franciszek Kowalczyk Jan Lubieniecka Zofia Łutkowski Władysław Mąkosa Jan Mikulski Stanisław Nadolski Stanisław Nadolski Walenty Owczarek Stanisław Pawlicki Andrzej Pączek Jan Rapelewski Henryk Sławiński Franciszek Sobótka - ksiądz Sokół Adolf Sromski Józef Stani Władysław Syta Adam Szyderski Szczepan Ślifierczyk Anna Ślifierczyk Józef Ślifierczyk Ludwik Ślifierczyk Walenty Śpiewakowski Antoni Śpiewakowski Wojciech Tomasik Wojciech Tyczyńska Ewa Tyczyński Adam Tyczyński Bartłomiej Tyczyński Franciszek Tyczyński Józef Tyczyński Stanisław Tyczyński Stefan Wachnicki Wojciech Wadowski Stefan Wasilewski Józef Wasilewski Witold Wątrorski Mikołaj Wieczerzyński Antoni Wielocha Władysław Zawisza Jan Zgrzelik Andrzej Zieliński Piotr
Indeks przedmiotowy
Subjects:
Bund
Kasa Stefczyka
Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży
Koło Gospodyń Wiejskich
Koło Przyjaciół Kultury, Sztuki i Literatury
Liga Morska i Kolonialna
Liga Morska i Kolonialna
Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej
Obóz Zjednoczenia Narodowego
Obóz Zjednoczenia Narodowego
Ogólny Związek Podoficerów Rezerwy RP Koło Radom
Polska Macierz Szkolna
Polska Partia Socjalistyczna
Polska Partia Socjalistyczna
Polska Partia Socjalistyczna
Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół"
Powiatowa Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa w Radomiu
Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa
Stowarzyszenie "Oświata"
Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży Polskiej
Stowarzyszenie Kupców Polskich
Straż Pożarna
Stronnictwo Chłopskie
Stronnictwo Chłopskie
Stronnictwo Ludowe
Stronnictwo Ludowe
Stronnictwo Ludowe
Stronnictwo Narodowe
Stronnictwo Narodowe
Stronnictwo Narodowe
Towarzystwo Przemysłowców Ziemi Radomskiej
Towarzystwo Uniwersytetów Robotniczych
Zjednoczenie Chrześcijańsko Społeczne
Zjednoczenie Polskiej Młodzieży Pracującej "Orle"
Zjednoczony Związek Młodzieży Województwa Kieleckiego
Związek Hallerczyków
Związek Harcerstwa Polskiego
Związek Harcerstwa Polskiego
Związek Inwalidów Wojennych
Związek Legionistów Polskich
Związek Młodej Wsi Ziemi Radomskiej
Związek Młodzieży Wiejskiej
Związek Młodzieży Wiejskiej "Wici"
Związek Młodzieży Wiejskiej "Wici"
Związek Młodzieży Wiejskiej Województwa Kieleckiego
Związek Peowiaków
Związek Strzelecki
Związek Strzelecki
Aktotwórca: Starostwo Powiatowe Radomskie
Inne nazwy twórcy: Starostwo Powiatowe Radomskie - zbiór szczątków
Archiwum Państwowe w Radomiu
(ul. Wernera 7, 26-600 Radom)