Scope and content
Zawartość
akta do roku 1918 zawierają księgę uchwał, rozporządzenia, informacje o lasach i zaopatrzeniu
ludności [sygn. 1-4] jest to dokumentacja z lat 1915-1918 1918-1939 1. Dział Ogólno-Organizacyjny
[sygn. 6-32, 203-206] zawiera akta z lat 1920-1939 [1945] są to: protokoły zgromadzenia
gminnego, narad z sołtysami, z zebrań wiejskich, z posiedzeń Gminnej Komisji Opieki
Społecznej, informacje o administracji gminnej, o osadzie Białobrzegi, o majątku pozostałym
po okupantach, o emigracji zarobkowej, o urzędnikach samorządowych i komunalnych,
dotyczące wyborów do sejmu i senatu, wykazy miejscowości w gminie, korespondencja,
rozporządzenia i ogłoszenia. 2. Dział Finansowo-Budżetowy [sygn. 33-84] akta z lat
1922-1939 - budżet gminy i jego realizacja, księgi podatkowe i informacje o ich realizacji,
o kasach pożyczkowych, ubezpieczeniach, wykazy nieruchomości oraz informacje o pomocy
dla bezrobotnych. 3. Dział Gospodarki Gminnej [sygn. 85-110] akta z lat 1920-1937
- parcelacja i scalanie gruntów, wykazy nieużytków, plantacje tytoniu, handel i przemysł,
wykazy zakładów, ochrona lasów i sprzedaż drzewa, sprawy budowlane i drogowe. 4. Dział
Administracji Społecznej [sygn. 111-134] akta z lat 1919-1938 - informacje o szkołach,
opiece społecznej, o chorobach i ochronie zdrowia oraz weterynarii i hodowli. 5. Dział
Administracyjny [sygn. 135-185, 201-202] akta z lat 1918-1937 - sprawy sądowo-administracyjne,
informacje dotyczące wojska i poborowych, sprawy wyznaniowe, dane statystyczne, ewidencja
ruchu ludności [księgi ludności z lat 1900-1940] 1939-1944/1945 1. Ogólno-Administracyjne
[sygn. 186-189] akta z lat 1939-1943 - informacje organizacyjne o zniszczeniach wojennych,
emigracja zarobkowa oraz sprawy dystrybucyjne. 2. Budżetowo-finansowe [sygn. 190-199,
211-212] akta z lat 1939-1944 - budżet gminy i jego realizacja oraz księgi podatkowe
3. Administracyjne [sygn. 200] akta z lat 1940-1944 - ewidencja ruchu ludności
Record creators history
Dzieje ustrojowe
Administracja samorządowa szczebla gminnego powstała na podstawie dekretu królewskiego
z 23 lutego 1809 r. „organizacja gmin miejskich i wiejskich” [D.P.K.W t. 1, s. 201-209]
oraz postanowieniach namiestnika z 3 lutego 1816 r. „Organizacja władz administracyjnych”
[D.P.K.P T. 2, s. 31-68] i z 30 maja 1818 roku „urządzenie gmin i wójtów„ [D.P.K.P
t. 6 s. 34-41]. Władzę wykonawczą w gminie sprawował wójt. Rada gminy pochodziła z
nominacji. Ukazy „o urządzeniu gmin wiejskich” z 3 marca 1859 r. [D.P.K.P t. 53 s.
5-17] i 19 lutego 1864 r. [D.P.K.P. t. 62, s. 37-93] wprowadziły nowy ustrój gminy
wiejskiej rozszerzając jej obszar terytorialny. Każda gmina miała składać się z wiosek
i kolonii zamieszkanych przez włościan oraz folwarków i dworów. Wioski i kolonie miały
tworzyć oddzielne gromady, na czele których stał sołtys. Organem uchwalającym i kontrolującym
na szczeblu gromady były zebrania gromadzkie, a na terenie gminy - zebrania gminne.
Organem zarządzającym i wykonawczym był wójt i sołtysi. Po odzyskaniu niepodległości
organizację gminy i samorządu gminnego regulował dekret z 27 listopada 1918 r. „o
utworzeniu rad gmin na obszarze byłego Królestwa Kongresowego” [Dz.P.P.P. Nr 18, poz.
48]. Praktycznie utrzymano w mocy przepisy carskiego ukazu z 1864 r. Według tego dekretu
na administrację gminną składały się: zgromadzenie gminne jako władza uchwałodawcza
w sprawach samorządowych, rada gminna jako reprezentacja ludności, wójt gminy jako
organ wykonawczy zarządzający urzędem gminy i sołtysi. Ustawa z 23 marca 1933 r. „O
częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego” [Dz. U.R.P. Nr 35 poz. 294] ustanowiła
jako organ zarządzający i wykonawczy - zarząd gminy na czele z wójtem. Kadencję Rady
przedłużono z trzech do pięciu lat. Po zakończeniu działań wojennych w 1939 r. i utworzeniu
przez niemieckiego okupanta Generalnej Guberni, zlikwidowano samorząd gminny. Rozporządzeniem
„o zarządzie gmin polskich” z 28 listopada 1939 r. [Dziennik Rozporządzeń Generalnego
Gubernatora, Kraków 1939 s. 71-72] ustanowiono urząd burmistrza podporządkowany władzom
okupacyjnym. Bezpośrednią władzę nadrzędną nad gminą sprawował starosta. W 1945 r.
przywrócona została przedwojenna organizacja samorządu gminnego. Powołane do życia
ustawą z 11 listopada 1944 r. „o organizacji i zakresie działania rad narodowych”
[Dz. U. 1944, Nr 5 poz. 22] i dekretem PKWN z 23 listopada 1944 r., „o organizacji
i zakresie działania samorządu” gminne rady narodowe stały się organami uchwalającymi,
zaś zarządy gmin pełniły funkcje zarządzające i wykonawcze. Siedziba – Białobrzegi
Organ samorządu i administracji państwowej szczebla gminnego. Zakres działania: do
rad gminnych należało przygotowanie wniosków i budżetu na zebranie gminne, czuwanie
nad wykonaniem uchwał zebrania, powoływanie komisji stałych i doraźnych, zawiadywanie
nieruchomościami i funduszami należącymi do gminy lub przez nią zarządzanymi, dozór
nad instytucjami i zakładami gminnymi, mianowanie i kontrola urzędników gminnych.
Z kolei do kompetencji Urzędu Gminy [od 1933 roku Zarządu Gminy] należało: realizacja
praw i przepisów jednostek nadrzędnych, pilnowanie poboru podatków, sprawiedliwy rozkład
na mieszkańców ciężarów i powinności, dbanie o gospodarkę gminą, utrzymanie dróg i
mostów oraz porządku w gminie. Zakres terytorialny - gmina Białobrzegi w powiecie
radomskim.
System of arrangement
Układ akt w zespole
- 01 akta do roku 1918
- 02 1918-1939
- 03 1939-1944/1945
Conditions governing access
Other finding aids
Informacje o innych pomocach ewidencyjnych
inwentarz książkowy
Extent
213 j.a. jednostka archiwalna, 2.03 mb. metr bieżący
Genre of the material
aktowe materiały archiwalne - 0 j.a. 0 mb.
Extent
0 j.a. jednostka archiwalna, 0 mb. metr bieżący
Keywords
Indeks geograficzny
Geographic names:
Białobrzegi
Borki
Branica
Chruściechów
Dąbrówka
Dębniak
Francja
Jasionna
Jeruzal
Kamień
Kamień
Korzeń
Korzeń
Korzeń
Mikówka
Mikówka
Mikówka
Redlin
Redlin
Stawiszyn
Sucha
Sucha
Sucha
Suski Młyn
Witaszyn
Wojciechówka
Wólka Kożuchowska
Language of the material
polski niemiecki
Record creator
Aktotwórca: Akta gminy Białobrzegi
Inne nazwy twórcy:
Content provider
Archiwum Państwowe w Radomiu
(ul. Wernera 7, 26-600 Radom)