Zawartość
Akta metrykalne urodzeń, ślubów i zgonów - duplikaty 1826-1840, 1842-1889, 1891-1907,
sygn. 1-78; allegata do akt zaślubionych 1828-1840, 1843-1889, 1891-1907, sygn. All.
1-767 Zachowały się także unikaty akt: urodzeń z lat 1885 (od N 3), 1886-1909, sygn.
1u-2u. Szczegółowo zawartość rodzajową akt, wraz z lukami, oddaje baza PRADZIAD.
Dzieje ustrojowe
Świeckie urzędy i księgi stanu cywilnego utworzone zostały na terenie Księstwa Warszawskiego
na mocy wprowadzonego z dniem 1 maja 1808 r. Kodeksu Napoleona (Dziennik Praw Księstwa
Warszawskiego t. I: s. XXXVI, Nr 2, s. 46-47; Nr 9, s. 195-201; Nr 10, s. 231-236);
obowiązywały do końca 1825 r. W tym okresie obowiązki urzędnika stanu cywilnego dla
ludności wyznania mojżeszowego wypełniali przełożeni parafii rzymsko-katolickich.
Od 1826 r., na mocy postanowienia Księcia Namiestnika z 3 listopada 1825 r. na terenie
Królestwa Polskiego wprowadzono właściwie religijny charakter akt stanu cywilnego:
w wyznaniach chrześcijańskich akta stanu cywilnego połączono z metrykami kościelnymi
- urzędnikami stanu cywilnego byli przełożeni parafii, a w wyznaniach niechrześcijańskich
(m.in. mojżeszowym) - burmistrzowie (Dziennik Praw Królestwa Polskiego: t. 10, s.
41-84; t. 11 s. 15-29). Postanowienie Rady Administracyjnej z 7 września 1830 r. wprowadzało,
w miejsce parafii, nazwę Okręgów Dozorów Bóżniczych oraz określało, obowiązujący dla
ludności żydowskiej (starozakonnych), tryb dokonywania wpisów, tj. nakładało na rabinów
w Okręgach obowiązek prowadzenia („utrzymywania”) oddzielnej od urzędnika stanu cywilnego
księgi urodzeń, zgonów, małżeństw i zapowiedzi oraz zgłaszania się z zainteresowanymi
i księgą do urzędnika stanu cywilnego celem dokonania wpisów cywilnych; nadzór nad
prowadzeniem księgi należał do urzędników „utrzymujących” akta stanu cywilnego dla
Żydów oraz do dozorów bóżniczych (Dziennik Praw Królestwa Polskiego: t. 11 s. 18-20,
22-29; t. 13 s. 147-160). Sprawy osób prowadzących księgi stanu cywilnego wyznań niechrześcijańskich
w osadach (wcześniej miastach) normowało postanowienie Komitetu Urządzającego z dnia
24 października/5 listopada 1869 oraz z dnia 15/27 stycznia 1871 (Postanovleniâ Učreditel?nogo
Komiteta v Carstve Pol?skom, t. XVII vypusk II, Warszawa 1869, art. 2821, s. 115-118
oraz t. XXI vypusk I, Warszawa 1871, art. 3188, s. 22-23). Nowe, ogłoszone 24 czerwca
1836 r., Prawo o Małżeństwie zawarcie małżeństwa uzależniało od władz duchownych,
a obrzęd religijny zyskał pierwszeństwo przed czynnościami cywilnymi tj. spisaniem
aktu. Skutki cywilne zawartych małżeństw przekazano do kompetencji sądom cywilnym
(Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. 18 s. 46-297). Wyznaniowe prowadzenie ksiąg
stanu cywilnego oparte na postanowieniu Księcia Namiestnika z 3 listopada 1825 r.
obowiązywało na terenie byłego Królestwa Polskiego do 31 grudnia 1945 r. Świeckie
urzędy stanu cywilnego jako jednolite w całym kraju organy administracji państwowej
powołane zostały na mocy dekretu z 25 września 1945 r. (Dz. U. 1945 Nr 48, poz.: 272,
273). Urzędnicy stanu cywilnego (burmistrzowie lub osoby świeckie uprawnione przez
władze) podlegali administracji ogólnej i resortowi sprawiedliwości. Okręg istniał
od 1826 r. (Dz. U. Woj. Sandomierskiego, 1826, s. 182). Siedzibą urzędnika stanu cywilnego
był Ryczywół. Do zadań urzędników stanu cywilnego należało prowadzenie ksiąg w dwu
egzemplarzach. Wpisywano do nich, w określonej przepisami formule, akta: urodzenia
dziecka, uznania dziecka pozamałżeńskiego, przysposobienia, zapowiedzi małżeństwa
(do 1825 r.), małżeństwa i śmierci. Egzemplarz „rządowy” stanowiła księga podzielona
na trzy części, z których każda przeznaczona była do zapisywania jednego rodzaju akt:
urodzeń, ślubów i zgonów, zamykanych protokolarnie corocznie; stanowiła ona duplikat,
który wraz z allegatami, czyli załącznikami do akt metrykalnych (głównie do akt ślubów),
po kontroli, przekazywano do archiwum hipotecznego właściwego terytorialnie sądu pokoju
(i jego późniejszego odpowiednika). Unikat, czyli egzemplarz gruntowy pozostawał w
miejscu sporządzenia; wpisów dokonywano w trzech odrębnych księgach: każda prowadzona
w okresie wieloletnim (do czasu całkowitego zapisania), przeznaczona na wpis jednego
rodzaju akt metrykalnych: urodzeń, ślubów, zgonów. Przepis Rady Ministrów z 29 kwietnia
1909 r. nałożył na władze sądowe Królestwa Polskiego obowiązek wprowadzania, w przechowywanych
w archiwach hipotecznych egzemplarzach ksiąg stanu cywilnego (duplikatach), na marginesach
akt urodzeń informacji o zawarciu małżeństwa, otrzymanych od prowadzących księgi stanu
cywilnego (Sobranie Uzakonenij i Rasporâženij Pravitel'stva, 1909 Oddz. I, No 90,
poz. 715, s. 1474). Wpisy prowadzono w języku polskim, a od 1 stycznia 1868 r., na
mocy rozporządzenia Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim, księgi o urodzonych,
zaślubionych i zmarłych wszystkich wyznań - w języku rosyjskim; jedynie odpisy akt
osób wyznania rzymsko-katolickiego wydawano, w miarę potrzeb, w dwu językach: rosyjskim
i polskim. Od 1915 r. księgi prowadzono w języku polskim. Od 1 stycznia 1867 r. do
okręgu miały należeć, zamieszkiwane przez ludność żydowską, miasteczka: Głowaczów
i Ryczywół oraz wsie w gminach: Bobrowniki, Lipa, Ryczywół; od 1870 r. do Okręgu dołączono,
z Okręgów Białobrzegi i Radom, wsie położone w nowych granicach pow. radomskiego,
a odłączono do Okręgu Ryczywół wsie położone w nowych granicach pow. kozienickiego.
Z dniem 1 stycznia 1882 r. z części Okręgu utworzono Okręg Głowaczów (58/46, sygn.
4592, k. 35).
159 j.a. jednostka archiwalna, 1.14 mb. metr bieżący
aktowe materiały archiwalne - 159 j.a. 1.14 mb.
0 j.a. jednostka archiwalna, 0 mb. metr bieżący
Indeks osobowy
Personal names:Abramowicz Dyna Bakałarz Lejbuś Berkowicz Chana Berkowicz Szmul Cukier Berek Gotel Cukierman Mala Gilbfarb Izrael Chaim Herszkowicz Moszek Kirszenberg Josek Lederman Fajga Lenkowicz Ryfka Majorowicz Cyna Monkotow Mordka Muchlowicz Bruchla Nachunowicz Jonas Rozencwajg Lewek Saltzman Blima Szczyrak Ryfka Łaja Tobiasz Mordka Wajsman Hana Zajnwolowicz Izrael Haim Zylberberg Fajga
Aktotwórca: Urząd Stanu Cywilnego Okręgu Bóżniczego Ryczywół
Inne nazwy twórcy:
Archiwum Państwowe w Radomiu
(ul. Wernera 7, 26-600 Radom)