Scope and content
Zawartość
akta metrykalne: unikaty akt urodzeń: 1884-1906, 1907 (do N 120), sygn. 1u, 4u-6u,
9u-11u; unikaty akt ślubów 1886-1909 (do N 48), sygn. 2u, 8u, 12u; unikaty akt zgonów
1886-1908, 1909 (do N 48) , sygn. 3u, 7u, 13u; allegata do akt zaślubionych 1830-1841,
1844-1859, 1865, 1867-1874, 1876-1902, 1905-1913, 1927-1945, sygn. 1-87; notatki do
akt urodzeń 1936-1940, 1942-1943, sygn. 88-94; notatki do akt śmierci i karty zgonów
1937-1941, 1943-1945, sygn. 95-103; odpisy akt metrykalnych wystawionych i otrzymanych
przez parafię od końca 1939 do połowy 1944 r., sygn. 104.
Record creators history
Dzieje ustrojowe
Świeckie urzędy i księgi stanu cywilnego utworzone zostały na terenie Księstwa Warszawskiego
na mocy wprowadzonego z dniem 1 maja 1808 r. Kodeksu Napoleona (Dziennik Praw Księstwa
Warszawskiego t. I: s. XXXVI, Nr 2, s. 46-47; Nr 9, s. 195-201; Nr 10, s. 231-236);
obowiązywały do końca 1825 r. Od 1826 r., na mocy postanowienia Księcia Namiestnika
z 3 listopada 1825 r. na terenie Królestwa Polskiego wprowadzono właściwie religijny
charakter akt stanu cywilnego: w wyznaniach chrześcijańskich akta stanu cywilnego
połączono z metrykami kościelnymi - urzędnikami stanu cywilnego byli przełożeni parafii,
a w wyznaniach niechrześcijańskich - burmistrzowie lub osoby świeckie uprawnione przez
władze (Dziennik Praw Królestwa Polskiego: t. 10, s. 41-84; t. 11 s. 15-29). Na pastorów
parafii ewangelicko-augsburgskich obowiązek utrzymywania ksiąg religijno-cywilnych,
w tym akt stanu cywilnego, nakładały także dekrety i ukazy dotyczące ustanowienia
Konsystorzy dla wyznań ewangelickich; w gestii konsystorzy znajdowały się także sprawy
Hernhutów czyli Braci Morawczyków i Menonistów zamieszkałych w Królestwie Polskim.
Nowe, ogłoszone 24 czerwca 1836 r., Prawo o Małżeństwie, w przeciwieństwie do Kodeksu
Napoleona traktującego małżeństwo jako umowę cywilną, której zawarcie i rozwiązanie
zależało od władz cywilnych, zawarcie małżeństwa uzależniało od władz duchownych,
a obrzęd religijny zyskał pierwszeństwo przed czynnościami cywilnymi tj. spisaniem
aktu. Skutki cywilne zawartych małżeństw przekazano do kompetencji sądom cywilnym
(Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. 18 s. 46-297). Wyznaniowe prowadzenie ksiąg
stanu cywilnego oparte na postanowieniu Księcia Namiestnika z 3 listopada 1825 r.
obowiązywało na terenie byłego Królestwa Polskiego do 31 grudnia 1945 r. Świeckie
urzędy stanu cywilnego jako jednolite w całym kraju organy administracji państwowej
powołane zostały na mocy dekretu z 25 września 1945 r. (Dz. U. 1945 Nr 48, poz.: 272,
273). W Radomiu parafia ewangelicko-augsburgska powstała w 1826 r. Pastor radomski,
jako urzędnik stanu cywilnego rozpoczął działalność w 1830 r. Parafia posiadała od
1840 r. dwa filiały: w Jaworze i w Kozienicach; brak śladów by przełożeni ich mieli
uprawnienia do prowadzenia akt stanu cywilnego. Siedzibą urzędnika stanu cywilnego
był Radom. Do zadań urzędników stanu cywilnego należało prowadzenie ksiąg w dwu egzemplarzach.
Wpisywano do nich, w określonej przepisami formule, akta: urodzenia dziecka, uznania
dziecka pozamałżeńskiego, przysposobienia, zapowiedzi małżeństwa (do 1825 r.), małżeństwa
i śmierci. Egzemplarz „rządowy” stanowiła księga podzielona na trzy części, z których
każda przeznaczona była do zapisywania jednego rodzaju akt: urodzeń, ślubów i zgonów,
zamykanych protokolarnie corocznie; stanowiła ona duplikat, który wraz z allegatami,
czyli załącznikami do akt metrykalnych (głównie do akt ślubów), po kontroli, przekazywano
do archiwum hipotecznego właściwego terytorialnie sądu pokoju (i jego późniejszego
odpowiednika). Unikat, czyli egzemplarz gruntowy pozostawał w miejscu sporządzenia;
wpisów dokonywano w trzech odrębnych księgach: każda prowadzona w okresie wieloletnim
(do czasu całkowitego zapisania), przeznaczona na wpis jednego rodzaju akt metrykalnych:
urodzeń, ślubów, zgonów. Przepis Rady Ministrów z 29 kwietnia 1909 r. nałożył na władze
sądowe Królestwa Polskiego obowiązek wprowadzania, w przechowywanych w archiwach hipotecznych
egzemplarzach ksiąg stanu cywilnego (duplikatach), na marginesach akt urodzeń informacji
o zawarciu małżeństwa, otrzymanych od prowadzących księgi stanu cywilnego (Sobranie
Uzakonenij i Rasporâženij Pravitel'stva, 1909 Oddz. I, No 90, poz. 715, s. 1474).
Wpisy prowadzono w języku polskim, a od 1 stycznia 1868 r., na mocy rozporządzenia
Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim, księgi o urodzonych, zaślubionych i zmarłych
wszystkich wyznań - w języku rosyjskim; jedynie odpisy akt osób wyznania rzymsko-katolickiego
wydawano, w miarę potrzeb, w dwu językach: rosyjskim i polskim. Od 1915 r. księgi
prowadzono w języku polskim.
System of arrangement
Conditions governing access
Other finding aids
Informacje o innych pomocach ewidencyjnych
inwentarz książkowy
Extent
117 j.a. jednostka archiwalna, 1.38 mb. metr bieżący
Genre of the material
aktowe materiały archiwalne - 117 j.a. 1.38 mb.
Extent
0 j.a. jednostka archiwalna, 0 mb. metr bieżący
Keywords
Indeks osobowy
Personal names:Jantz Paulina z d. Nideran Rapp Katarzyna Tetzlaff Ludwig
Language of the material
polski
rosyjski niemiecki
Record creator
Aktotwórca: Urząd Stanu Cywilnego Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Radomiu
Inne nazwy twórcy:
Content provider
Archiwum Państwowe w Radomiu
(ul. Wernera 7, 26-600 Radom)