Scope and content
Zawartość
1. Księga zapisów na majstrów z lat 1907-1927 (sygn. 1) 2. Księga zapisów na czeladników
z lat 1905-1927 (sygn. 2)
Record creators history
Dzieje ustrojowe
Pierwszy cech rzemieślniczy w Szydłowcu, skupiający pracowników branż metalowych (kowale,
ślusarze, gwoździarze itp.) został powołany do życia przywilejem królewskim w 1536
r. Stan zachowania źródeł uniemożliwia jednak prześledzenie historii tej korporacji.
Sięgający do jej tradycji samodzielny cech ślusarski w Szydłowcu rozpoczął działalność
najprawdopodobniej w 1905 r. Podstawą prawną jego funkcjonowania był dekret Namiestnika
Królestwa Polskiego (działającego w imieniu Aleksandra I – cesarza Rosji i króla Polski)
z dn. 31 grudnia 1816 r., poświęcony organizacji rzemiosła. Normatyw ten nakazywał,
by w każdym mieście, w którym zamieszkiwało 10 i więcej majstrów jednej profesji,
utworzone zostało zgromadzenie rzemieślnicze, kierowane przez – wybieranych na trzyletnią
kadencję – starszego i podstarszego. Mieli oni „przestrzegać porządku rzemiosła i
spokojności warsztatów”, a przede wszystkim prowadzić i aktualizować na bieżąco listy
majstrów, czeladników i terminatorów, przekazując je corocznie władzom miejskim do
zatwierdzenia. Ustawa głosiła, iż praca w rzemiośle powinna rozpoczynać się od poziomu
ucznia (terminatora), na który przyjmowano nastoletnich chłopców, przejawiających
predyspozycje do danego zawodu. Majster, zawierający prywatną umowę z rodzicami i
opiekunami dziecka, był zobowiązany opiekować się nim, dbać o jego rozwój intelektualny
oraz uczyć zawodu. Po kilku latach nauki uczeń przedstawiał starszym cechu – za zgodą
swego pryncypała – wykonany samodzielnie wyrób rzemieślniczy. Jego pozytywna ocena
oraz dobra opinia majstra, były podstawą do przeprowadzenia tzw. wyzwolin na stopień
czeladnika. Wykonywał on już bardziej odpowiedzialne prace, rozwijając swoje umiejętności.
Był również zobowiązany do odbycia – trwającej minimum kilkanaście miesięcy – wędrówki
po różnych ośrodkach miejskich i zapoznania się tam z innymi technikami pracy w danej
branży. Finałem nauki na tym poziomie było samodzielne wykonanie tzw. sztuki mistrzowskiej,
a więc wyrobu, którego ocena pozwalała przyznać kandydatowi stopień majstra. Mógł
on od tego momentu prowadzić samodzielnie warsztat i szkolić w nim uczniów i czeladników.
W świetle powyższego normatywu podstawowym zadaniem zgromadzeń rzemieślniczych (potocznie
nazywane często nadal „cechami”), było czuwanie nad poziomem lokalnego rzemiosła,
poprzez dbanie o odpowiednie kwalifikacje jego pracowników, a także zwalczanie nielegalnego
wytwórstwa, prowadzonego przez osoby nie należące do korporacji, czyli tzw. „fuszerów”
vel „partaczy”. Władze zgromadzeń likwidowały także spory i konflikty wewnętrzne wśród
pracowników rzemiosła, wspierały zasiłkami finansowymi chorych i mających problemy
życiowe majstrów oraz rodziny osób zmarłych, opiekowały się ołtarzami cechowymi w
kościołach. Zachowane archiwalia wskazują, iż omawiana korporacja funkcjonowała na
powyższych zasadach aż do ogłoszenia Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
z dn. 7 czerwca 1927 r. o prawie przemysłowym. Najprawdopodobniej w następnym roku
ślusarze przeprowadzili fuzję z mistrzami kowalskimi, powołując w Szydłowcu do życia
wspólny cech ślusarsko-kowalski.
Conditions governing access
Other finding aids
Informacje o innych pomocach ewidencyjnych
inwentarz książkowy
Extent
2 j.a. jednostka archiwalna, .03 mb. metr bieżący
Genre of the material
aktowe materiały archiwalne - 2 j.a. .03 mb.
Extent
0 j.a. jednostka archiwalna, 0 mb. metr bieżący
Keywords
Indeks osobowy
Personal names:Abramowicz Adam Abramowicz Józef Adamski Marcin Banaszczyk Antoni Banaszczyk Wacław Barcz Leon Batorowski Józef Michał Bazan Zygmunt Bąk Jacenty Bąk Jan Białkowski Władysław Bikiel Jan Bilski Bolesław Bilski Franciszek Bogacki Władysław Borkiewicz Jan Brzozowicz Antoni Brzozowicz Stefan Burski Stefan Cegliński Jan Cegliński Marcel Cel Antoni Cel Czesław Cendek Władysław Cendro Michał Chamera Jan Chłopek Stanisław Chojnacki Antoni Chrzanowski Franciszek Ciołek Mieczysław Mikołaj Ciuk Jacek Czerwonka Franciszek Czubak Stanisław Dąbrowa Feliks Dąbrowski Władysław Denkiewicz Bolesław Deperasiński Stefan Depta Idzi Derlacz Stanisław Diament Walenty Diament Władysław Diament Zygmunt Drynia Jakub Dudek Władysław Dworak Józef Dziewit Józefa Dziwiak Marian Figarski Bronisław Galewicz Feliks Jan Gałąska Mieczysław Gałąska Władysław Gelbert Jan Erazm Goldbert Stanisław Gozdek Józef Górlicki Jan Górlicki Zygmunt Górski Mieczysław Górzyński Wincenty Grochocki Leon Grochocki Michał Grzmil Ludwik Grzymka Julian Hajdenrajch Józef Hepucz Zygmunt Hobczycki Leon Jachowicz Jan Jakubowski Jacenty Janików Jan Jarosiński Józef Jarosiński Michał Jarzyński Wincenty Jaworski Michał Jedliński Zygmunt Jezierski Tomasz Jończyk Jan Kaczuba Mieczysław Kałuża Stefan Kania Józef Karbaż Piotr Kasprzyk Antoni Klepaczewski Franciszek Klepaczewski Jan Kliszko Edward Kobierski Marceli Kołodziejski Józef Kończewski Edward Kopeć Paweł Koperek Jan Korkowski Józef Koryciński Bronisław Kowalczyk Władysław Kowalik Stefan Kowalski Józef Krogulec Władysław Kubik Kazimierz Kulik Józef Kwiecień Franciszek Lemanicz Józef Leszcz Antoni Leszczyński Antoni Leśniewski Jan Lewandowski Andrzej Lisak Roman Lisak Roman Luciński Bronisław Łyżwa Antoni Łyżwa Jan Łyżwa Marianna Łyżwa Władysław Machnicki Stanisław Madej Stefan Maj Antoni Małecki Antoni Matusiewicz Władysław Matyszkiewicz Franciszek Mazurkiewicz Kazimierz Mąkosa Jan Menert Józef Michnowski Antoni Michowski Władysław Mielarski Stefan Miernik Bolesław Miktoś Jan Milarski Antoni Misiowiec Kazimierz Mosiołek Adolf Najderski Władysław Nastula Wojciech Niedbalik Wacław Nowak Wiktor Nowakowski Adam Ocias Wiktor Osubka Stanisław Parszewski Karol Pawlak Feliks Pisarek Roman Pisarek Władysław Plaskota Władysław Plaskota Władysław Podworski Józef Polak Józef Połowniak Jan Prościński Franciszek Purtak Józef Radost Józef Radosz Kazimierz Rozalski Józef Rudowski Eugeniusz Rudziński Henryk Rusek Józef Rusek Wincenty Rut Józef Ruzik Jan Rychlik Jan Sadowski Ignacy Salwa Józef Sasal Stanisława Setta Jan Sieczka Marian Sijewski Józef Skoczek Alfons Skoczek Bolesław Skoczek Józef Skuza Henryk Sobutka Antoni Stępień Jan Stępień Marcin Stępniak Władysław Stępnik Marian Swat Stanisław Swendrowski Bolesław Szczerbatka Kazimierz Szczerta Kazimierz Szczygieł Edward Szeloch Marcel Szelocha Mikołaj Szmit Adolf Szumilewicz Władysław Szymkiewicz Stanisław Szymkiewicz Stanisław Świerciński Antoni Tomaszewski Stanisław Turek Piotr Walkiewicz Bolesław Walkiewicz Władysław Wietecha Józef Wijas Jan Wilczyński Stanisław Winiarski Władysław Władysław Łuszcz Wójcik Jan Wrocławski Jan Zimnicki Stefan Ziomek Stanisław
Language of the material
polski
Record creator
Aktotwórca: Cech ślusarzy w Szydłowcu
Inne nazwy twórcy: Zbiór akt cechów i stowarzyszeń rzemieślniczych - zbiór szczątków zespołu; szczątek
nr 37
Content provider
Archiwum Państwowe w Radomiu
(ul. Wernera 7, 26-600 Radom)