Scope and content
Zawartość
1. Księga zapisów na majstrów z lat 1917-1927 (sygn. 1) 2. Księga zapisów na czeladników
z lat 1908-1928 (sygn. 2)
Record creators history
Dzieje ustrojowe
Pierwszy cech rzemieślniczy w Szydłowcu, skupiający pracowników branż metalowych (kowale,
ślusarze, gwoździarze itp.) został powołany do życia przywilejem królewskim w 1536
r. Stan zachowania źródeł uniemożliwia jednak prześledzenie historii tej korporacji.
Sięgający do jej tradycji samodzielny cech kowalski w Szydłowcu rozpoczął działalność
najprawdopodobniej w 1908 r. Podstawą prawną jego funkcjonowania był dekret Namiestnika
Królestwa Polskiego (działającego w imieniu Aleksandra I – cesarza Rosji i króla Polski)
z dn. 31 grudnia 1816 r., poświęcony organizacji rzemiosła. Normatyw ten nakazywał,
by w każdym mieście, w którym zamieszkiwało 10 i więcej majstrów jednej profesji,
utworzone zostało zgromadzenie rzemieślnicze, kierowane przez – wybieranych na trzyletnią
kadencję – starszego i podstarszego. Mieli oni „przestrzegać porządku rzemiosła i
spokojności warsztatów”, a przede wszystkim prowadzić i aktualizować na bieżąco listy
majstrów, czeladników i terminatorów, przekazując je corocznie władzom miejskim do
zatwierdzenia. Ustawa głosiła, iż praca w rzemiośle powinna rozpoczynać się od poziomu
ucznia (terminatora), na który przyjmowano nastoletnich chłopców, przejawiających
predyspozycje do danego zawodu. Majster, zawierający prywatną umowę z rodzicami i
opiekunami dziecka, był zobowiązany opiekować się nim, dbać o jego rozwój intelektualny
oraz uczyć zawodu. Po kilku latach nauki uczeń przedstawiał starszym cechu – za zgodą
swego pryncypała – wykonany samodzielnie wyrób rzemieślniczy. Jego pozytywna ocena
oraz dobra opinia majstra, były podstawą do przeprowadzenia tzw. wyzwolin na stopień
czeladnika. Wykonywał on już bardziej odpowiedzialne prace, rozwijając swoje umiejętności.
Był również zobowiązany do odbycia – trwającej minimum kilkanaście miesięcy – wędrówki
po różnych ośrodkach miejskich i zapoznania się tam z innymi technikami pracy w danej
branży. Finałem nauki na tym poziomie było samodzielne wykonanie tzw. sztuki mistrzowskiej,
a więc wyrobu, którego ocena pozwalała przyznać kandydatowi stopień majstra. Mógł
on od tego momentu prowadzić samodzielnie warsztat i szkolić w nim uczniów i czeladników.
W świetle powyższego normatywu podstawowym zadaniem zgromadzeń rzemieślniczych (potocznie
nazywane często nadal „cechami”), było czuwanie nad poziomem lokalnego rzemiosła,
poprzez dbanie o odpowiednie kwalifikacje jego pracowników, a także zwalczanie nielegalnego
wytwórstwa, prowadzonego przez osoby nie należące do korporacji, czyli tzw. „fuszerów”
vel „partaczy”. Władze zgromadzeń likwidowały także spory i konflikty wewnętrzne wśród
pracowników rzemiosła, wspierały zasiłkami finansowymi chorych i mających problemy
życiowe majstrów oraz rodziny osób zmarłych, opiekowały się ołtarzami cechowymi w
kościołach. Zachowane archiwalia wskazują, iż omawiana korporacja funkcjonowała na
powyższych zasadach aż do ogłoszenia Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
z dn. 7 czerwca 1927 r. o prawie przemysłowym. Najprawdopodobniej w następnym roku
kowale przeprowadzili fuzję z mistrzami ślusarskimi, powołując w Szydłowcu do życia
wspólny cech ślusarsko-kowalski.
Conditions governing access
Other finding aids
Informacje o innych pomocach ewidencyjnych
inwentarz książkowy
Extent
2 j.a. jednostka archiwalna, .03 mb. metr bieżący
Genre of the material
aktowe materiały archiwalne - 2 j.a. .03 mb.
Extent
0 j.a. jednostka archiwalna, 0 mb. metr bieżący
Keywords
Indeks osobowy
Personal names:Bilski Wiktor Burkiewicz Stanisław Burkiewicz Władysław Bzymek Franciszek Cieloch Jacenty Ciok Antoni Czyż Franciszek Depo Antoni Depo Antoni Fronka Józef Gawora Antoni Gluza Zygmunt Głogowski Franciszek Grawik Antoni Grawik Antoni Grzmil Roman Herman Karol Herman Roman Jakubowski Julian Jaworski Jan Jaworski Jan Jaworski Stanisław Jaworski Stanisław Jedliński Roman Jóźwik Józef Kaczmarczyk Józef Kocia Stanisław Korba Stanisław Korbas Feliks Kowalik Stanisław Krakowiak Marceli Kulik Antoni Kwaśniewski Stefan Kwiatkowski Stefan Leszczyński Antoni Lisak Edmund Lisak Edmund Łabęcki Stanisław Łękawski Antoni Magdziarz Karol Majewski Eugeniusz Maksymowicz Stanisław Mamcarz Jan Michnicki Feliks Michnicki Feliks Michnicki Jan Mielarski Adam Jan Mielarski Jan Adam Niewczas Jan Nowak Maksymilian Parobkiewicz Edward Pientak Stanisław Pietras Michał Prażyński Jan Rogoziński Józef Rogólski Władysław Ruzik Stanisław Salamek Roman Spadło Władysław Stępień Edward Stępień Tomasz Stolarczyk Józef Strzelczyk Bronisław Sułek Stefan Szmyt Feliks Tarabasz Jan Urbańczyk Ignacy Wierzbowicz Feliks Wilczyński Franciszek Woźniak Stanisław Zieliński Jan Żmijewski Mieczysław
Language of the material
polski
Record creator
Aktotwórca: Cech kowali w Szydłowcu
Inne nazwy twórcy: Zbiór akt cechów i stowarzyszeń rzemieślniczych - zbiór szczątków zespołu; szczątek
nr 35
Content provider
Archiwum Państwowe w Radomiu
(ul. Wernera 7, 26-600 Radom)