Zawartość
1. Księga zapisów na majstrów z lat 1922-1927 (sygn. 1) 2. Księga zapisów na czeladników
z lat 1922-1927 (sygn. 2) 3. Księga zapisów na terminatorów z lat 1922-1948 (sygn.
3)
Dzieje ustrojowe
Cech fryzjerów w Radomiu został utworzony w 1918 r. Podstawą prawną jego funkcjonowania
był dekret Namiestnika Królestwa Polskiego (działającego w imieniu Aleksandra I –
cesarza Rosji i króla Polski) z dn. 31 grudnia 1816 r., poświęcony organizacji rzemiosła.
Normatyw ten nakazywał, by w każdym mieście, w którym zamieszkiwało 10 i więcej majstrów
jednej profesji, utworzone zostało zgromadzenie rzemieślnicze, kierowane przez – wybieranych
na trzyletnią kadencję – starszego i podstarszego. Mieli oni „przestrzegać porządku
rzemiosła i spokojności warsztatów”, a przede wszystkim prowadzić i aktualizować na
bieżąco listy majstrów, czeladników i terminatorów, przekazując je corocznie władzom
miejskim do zatwierdzenia. Ustawa głosiła, iż praca w rzemiośle powinna rozpoczynać
się od poziomu ucznia (terminatora), na który przyjmowano nastoletnich chłopców, przejawiających
predyspozycje do danego zawodu. Majster, zawierający prywatną umowę z rodzicami i
opiekunami dziecka, był zobowiązany opiekować się nim, dbać o jego rozwój intelektualny
oraz uczyć zawodu. Po kilku latach nauki uczeń przedstawiał starszym cechu – za zgodą
swego pryncypała – wykonany samodzielnie wyrób rzemieślniczy. Jego pozytywna ocena
oraz dobra opinia majstra, były podstawą do przeprowadzenia tzw. wyzwolin na stopień
czeladnika. Wykonywał on już bardziej odpowiedzialne prace, rozwijając swoje umiejętności.
Był również zobowiązany do odbycia – trwającej minimum kilkanaście miesięcy – wędrówki
po różnych ośrodkach miejskich i zapoznania się tam z innymi technikami pracy w danej
branży. Finałem nauki na tym poziomie było samodzielne wykonanie tzw. sztuki mistrzowskiej,
a więc wyrobu, którego ocena pozwalała przyznać kandydatowi stopień majstra. Mógł
on od tego momentu prowadzić samodzielnie warsztat i szkolić w nim uczniów i czeladników.
W świetle powyższego normatywu podstawowym zadaniem zgromadzeń rzemieślniczych (potocznie
nazywane często nadal „cechami”), było czuwanie nad poziomem lokalnego rzemiosła,
poprzez dbanie o odpowiednie kwalifikacje jego pracowników, a także zwalczanie nielegalnego
wytwórstwa, prowadzonego przez osoby nie należące do korporacji, czyli tzw. „fuszerów”
vel „partaczy”. Władze zgromadzeń likwidowały także spory i konflikty wewnętrzne wśród
pracowników rzemiosła, wspierały zasiłkami finansowymi chorych i mających problemy
życiowe majstrów oraz rodziny osób zmarłych, opiekowały się ołtarzami cechowymi w
kościołach radomskich itd. Dn. 7 czerwca 1927 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
podpisał rozporządzenie o prawie przemysłowym, wprowadzające w całym kraju w miejsce
dawnych zgromadzeń rzemieślniczych cechy, określane mianem „wolnych korporacji rzemieślników”.
Za ich podstawowe zadania uznawano m.in. pielęgnowanie ducha łączności oraz utrzymywanie
i podnoszenie godności zawodowej członków, sprawowanie pieczy nad dobrymi stosunkami
międzyludzkimi, dbałość o edukację zawodową młodzieży, a także popieranie wszelkich
inicjatyw kulturalnych i gospodarczych, mogących wspomagać rozwój korporacji. Każdy
nowotworzony cech miał działać od tej pory w oparciu o własny statut, zatwierdzany
przez wojewodę, posiadając osobowość prawną, a więc możliwość nabywania majątku, zawierania
umów, pozywania innych na drogę sądową itp. Najwyższą władzą cechu było walne zgromadzenie
członków lub też delegatów, a władzą wykonawczą – zarząd, tworzony przez starszego,
podstarszego i członków (w liczbie określonej statutowo). Ustawa wprowadzała obligatoryjną
podległość cechów wojewódzkim izbom rzemieślniczym, zezwalała na tworzenie związków
cechowych, a także precyzowała prawo do używania tytułu majstra. Funkcjonujący w oparciu
o ten normatyw cech fryzjerów w Radomiu skupiał w 1937 r. 21 członków, kontynuując
swe prace także w latach okupacji (należał on wówczas przymusowo do Powiatowego Związku
Rzemieślniczego w Radomiu - Kreishandwerkerschaft in Radom) i i pierwszych latach
powojennych. Jego likwidacja nastąpiła prawdopodobnie w 1948 r., w związku z wejściem
w życie dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o nowelizacji prawa przemysłowego.
3 j.a. jednostka archiwalna, .07 mb. metr bieżący
aktowe materiały archiwalne - 3 j.a. .07 mb.
0 j.a. jednostka archiwalna, 0 mb. metr bieżący
Indeks osobowy
Personal names:Adamczewski Bolesław Dybalski Stanisław Jarząbek Jan Jopkiewicz Józef Krekora Aleksy Pajączkowski Stanisław Paluszyński Kazimierz Pudełkiewicz Kazimierz Szlęzak Stanisław Szumowski Franciszek
Aktotwórca: Cech fryzjerów w Radomiu
Inne nazwy twórcy: Zbiór akt cechów i stowarzyszeń rzemieślniczych - zbiór szczątków zespołu; szczątek
nr 15
Archiwum Państwowe w Radomiu
(ul. Wernera 7, 26-600 Radom)