Zawartość
Materiały dotyczące drogi życiowej oraz rodziny Michała Tadeusza Osińskiego z lat
1919-1938 (sygn. 1) Wspomnienia Michała Tadeusza Osińskiego na temat jego działalności
niepodległościowej w latach 1905-1920 z lat 1959-1978 (sygn. 2) Materiały dotyczące
funkcjonowania fabryki maszyn i narzędzi rolniczych Michała Tadeusza Osińskiego z
lat 1887-1956 (sygn. 3-5) Materiały dokumentujące udział Michała Tadeusza Osińskiego
w pracach organizacji społecznych jego współpracę z instytucjami kultury oraz uczestnictwo
w przedsięwzięciach o charakterze kulturalnym z lat 1961-1981 (sygn. 6-17) Materiały
dotyczące badania i rekonstrukcji średniowiecznych murów obronnych w Radomiu z lat
1962-1970 (sygn. 18-20) Materiały dotyczące badań archeologicznych oraz historii Radomia
wczesnośredniowiecznego z lat 1969-1970 (sygn. 21) Materiały dotyczące planów zabudowy
Miasta Kazimierzowskiego w Radomiu z lat 1969-1978 (sygn. 22) Materiały dotyczące
zabezpieczenia i zagospodarowania budynku rogatki warszawskiej w Radomiu; z lat 1967-1979
(sygn. 23) Materiały dotyczące odnalezienia szczątków płk Dionizego Czachowskiego
i przeniesienia ich do kościoła przy klasztorze oo. bernardynów w Radomiu z lat 1936-1981
(sygn. 24) Projekt Mauzoleum Bojowników o Wolność na Firleju koło Radomia z 1948 (sygn.
25) Materiały dotyczące turystyki, wypoczynku, rekreacji i obszarów zielonych w regionie
radomskim z lat 1962-1978 (sygn. 26-27) Materiały dotyczące historii rzemiosła radomskiego
z lat 1938-1964 (sygn. 28) Wypisy z akt Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji,
przechowywanych w Archiwum Głównym Akta Dawnych w Warszawie nt. regulacji i zabudowy
Radomia w pierwszej połowie XIX wieku z 1970 (sygn. 29) Wykazy maturzystów Gimnazjum
im. Tytusa Chałubińskiego w Radomiu od roku szkolnego 1906/1907 do roku szkolnego
1953/1954 z 1968 (sygn. 30) Materiały dokumentujące życie i działalność publiczną
Wiktora Jana Paszkowskiego z lat 1899-1978 (sygn. 31) Materiały dokumentujące życie
i działalność publiczną Zenona Marcinkowskiego z lat 1911-1955 (sygn. 32) Materiały
rewizji finansowej sprzedanych i zakupionych towarów w sklepie spożywczym Stowarzyszenia
"Przyszłość" w Przytyku z lat 1911-1913 (sygn. 33) Album fotograficzny kpt./mjr saperów
Edwarda Persiłego z lat 1900-1939 (sygn. 34) Fotografie dokumentujące życie codzienne
rodziny Składzińskich – właścicieli majątku Potok Złoty koło Koniecpola z lat 1900-1917
(sygn. 35) Druki zwarte z lat 1930-1971 (sygn. 36) Opracowania autorskie z 1964 r.
(sygn. 37-38) Wypisy z opracowań, wspomnień i wydawnictw prasowych, dotyczących zagadnień
historycznych z lat 1960-1978 (sygn. 39) Fotografie i pocztówki z lat 1914-1971 (sygn.
40-45)
Dzieje ustrojowe
Michał Tadeusz Osiński urodził się 29 września 1892 r. w Radomiu, jako syn Florentyna
(właściciel niewielkiej fabryki maszyn rolniczych) i Anieli z Wójcickich. Po odebraniu
w domu podstaw edukacji został uczniem Miejskiej Szkoły Handlowej, którą ukończył
w 1912 r., uzyskując świadectwo dojrzałości. Studiował następnie budowę maszyn na
Politechnice w niemieckim Koethen-Anhalt, zostając szybko tajnym członkiem Związku
Strzeleckiego (w Niemczech był on zakazany). Latem 1914 r. spędził wakacje w Krakowie,
biorąc udział w obozie szkoleniowym Strzelca w Oleandrach (używał już wówczas pseudonimu
„Brzęk”), a następnie otrzymując przydział do I Kompanii Kadrowej. Wziął udział w
marszu na Kielce, a także – jako żołnierz 1 pułku piechoty Legionów Polskich – w bojach
pod Nowym Korczynem, Laskami i Krzywopłotami. Po powrocie do Krakowa uzyskał na własną
prośbę przeniesienie do nowoformowanego 1 pułku ułanów, z którym przeszedł cały szlak
bojowy, uczestnicząc m.in. w bitwach pod Marcinkowicami i Kostiuchówką oraz w licznych
starciach na Podlasiu, w Sandomierskiem i na Wołyniu. W walkach tych dosłużył się
stopnia wachmistrza i stanowiska szefa szwadronu. W 1917 r. ukończył kurs oficerski
kawalerii, a po tzw. kryzysie przysięgowym przebywał wraz z innymi legionistami w
Szczypiornie, pełniąc okresowo, z wyboru kolegów, funkcję polskiego komendanta obozu.
W początkach 1918 r. powrócił do Radomia, włączając się szybko w prace Polskiej Organizacji
Wojskowej i zostając jednym z twórców lokalnych struktur Związku Pogotowia Wojskowego.
W listopadzie wspomnianego roku wziął też aktywny udział w akcji rozbrajania austriackiego
garnizonu i tworzeniu zrębów polskiej państwowości. W drugiej połowie 1918 r. ppor.
Osiński sformował jednostkę jazdy pod nazwą Samodzielny Szwadron Radomski i wyruszył
na jej czele na odsiecz Lwowa. Po włączeniu do I Brygady Kawalerii szwadron wziął
udział m.in. w rajdzie na Krystynopol i obronie Bełza. Wiosną 1919 r. kawalerzyści
zostali skierowali do Pińczowa, gdzie ich jednostka weszła w skład 11 pułku ułanów,
przerzuconego wkrótce na front litewsko-białoruski. Za udział w walkach na tym obszarze
operacyjnym ppor. Osiński otrzymał Krzyż Virtuti Militari IV klasy. Kolejnym etapem
jego drogi żołnierskiej była wojna polsko-bolszewicka. W czerwcu 1920 r. został ciężko
ranny w bitwie pod Szczołnem, spędzając wiele następnych miesięcy na rekonwalescencji.
W międzyczasie został awansowany do stopni porucznika i rotmistrza oraz odznaczony
czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Choć powrócił do macierzystego 11 pułku ułanów stacjonującego
w Przasnyszu i objął swój szwadron, jesienią 1921 r. zdecydował się na odejście do
cywila i powrót do Radomia. W okresie międzywojennym rtm. Osiński prowadził rodzinny
zakład produkcji maszyn rolniczych, angażując się bardzo czynnie w działalność społeczno-polityczną.
Już w latach dwudziestych był jednym z organizatorów radomskich struktur Związku Legionistów
Polskich i Związku Strzeleckiego, a także skupiającej organizacje kombatanckie Federacji
Polskich Związków Obrońców Ojczyzny. Stał się również jednym z inicjatorów wzniesienia
w Radomiu Pomnika Czynu Legionowego. Po zamachu majowym został szybko jednym z lokalnych
liderów Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, uzyskując w wyborach 1930 r. mandat
poselski z listy tego ugrupowania. W Sejmie otrzymał m.in. funkcję sekretarza generalnego
i członka prezydium Klubu Parlamentarnego BBWR, co przyczyniło się do powołania go
w 1932 r. na stanowisko sekretarza generalnego Bloku oraz na takie samo stanowisko
w Komendzie Głównej Związku Legionistów Polskich. Choć w 1935 r. uzyskał ponownie
mandat poselski, opowiedzenie się w trakcie tzw. dekompozycji obozu rządzącego po
stronie płk Walerego Sławka spowodowało pozbawienie go funkcji we władzach Związku
Legionistów, a także odsunięcie „na boczny tor” przez środowisko budujące Obóz Zjednoczenia
Narodowego. Latem 1939 r. rtm. Osiński otrzymał awans na stopień majora. Choć w momencie
wybuchu wojny nie posiadał żadnego przydziału, w pierwszych dniach września wyposażył
w broń i rowery grupę młodzieży radomskiej i w okolicach Kurowa dołączył do Warszawskiej
Brygady Pancerno-Motorowej płk Stefana Roweckiego. Wziął udział w bitwie pod Tomaszowem
Mazowieckim i w trakcie przedzierania się do Warszawy został wzięty do niewoli. Odbity
z niej znalazł się w 25 pułku ułanów, który w składzie Grupy Kawalerii gen. Władysława
Andersa przebijał się do granicy węgierskiej. Po rozbiciu jednostki w bitwie pod Siedliskami
kierował dalej grupą ułanów, dostając się wreszcie w rejonie Przemyśla ponownie do
niewoli. Cały okres wojny spędził w oflagu Woldenberg na Pomorzu. W 1945 r. Michał
Tadeusz Osiński powrócił do Radomia. Po znacjonalizowaniu rodzinnej fabryki przez
władze państwowe nie wyraził zgody na propozycję kierowania tym zakładem. Z ogromną
pasją poświęcił się pracy społecznej, zostając jednym z najbardziej znanych i cenionych
w mieście i jego okolicach działaczy regionalnych. Jako członek Polskiego Towarzystwa
Turystyczno-Krajoznawczego powołał, afiliowany przy tej organizacji, Klub Miłośników
Miasta Radomia i Ziemi Radomskiej, któremu przez długi czas prezesował. Był również
jednym z założycieli Radomskiego Towarzystwa Naukowego oraz przewodniczącym Społecznej
Komisji Opieki nad Zabytkami. Położył ogromne zasługi na polu ratowania obiektów o
znaczeniu historycznym (zwłaszcza na terenie tzw. Miasta Kazimierzowskiego w Radomiu)
oraz przywracania tradycyjnych nazw rynkowi i ulicom miasta. Nadzorował rekonstrukcję
fragmentu średniowiecznych murów obronnych, uczestniczył w akcji złożenia prochów
płk Dionizego Czachowskiego w kościele oo. bernardynów, dbał o odpowiednie zabezpieczenie
muzealiów i archiwaliów. Zmarł 12 września 1983 r. jako ostatni żołnierz I Kompanii
Kadrowej. Spoczywa na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Radomiu
45 j.a. jednostka archiwalna, 1 mb. metr bieżący
aktowe materiały archiwalne - 0 j.a. 0 mb.
0 j.a. jednostka archiwalna, 0 mb. metr bieżący
Aktotwórca: Zbiór Michała Tadeusza Osińskiego
Inne nazwy twórcy:
Archiwum Państwowe w Radomiu
(ul. Wernera 7, 26-600 Radom)