Informacje ogólne
Scope and content
Zawartość
I. Materiały naukowe (materiały warsztatowe: wypisy z archiwaliów i książek, kopie
przywilejów P.P. Benedyktynek w Przemyślu z lat 1649-1677, fotografie i pocztówki
przedstawiające zniszczony w 1914 r. kościół w Felsztynie, odpisy dyplomów i przywilejów
dla miasta Przemyśla z lat 1409, 1509, 1511, 1512, 1537, 1677, odpisy księgi sądu
wójtowsko-ławniczego z lat 1452-1469, odpis kroniki klasztoru Panien Dominikanek w
Przemyślu z 1673 r., odpis przywileju dla P.P. Benedyktynek z 1677 r., odpisy dyplomów
miasta Jarosławia z lat 1518, 1630, 1669, 1676, 1709, 1718, 1836,1845, rękopis J.
Smołki dotyczący tytułu księgi cechowej miasta Jarosławia z lat 1744-1844) 1914, 1917,
1928 i bez daty, sygn. 1-22; II. Działalność publiczna i społeczna (działalność społeczna
J. Smołki w różnych organizacjach m.in. w Pol. Tow. Hist., ZHP,, sprawa organizacji
Komitetu Obywatelskiego Budowy Pomnika „Orląt Przemyskich”, spis zdawczo-odbiorczy
akt Archiwum Miejskiego w Przemyślu przekazanych do Tyńca w 1944 r.), 1932-1937, 1944,
sygn. 23-25; III Materiały biograficzne (metryka urodzenia i chrztu, świadectwo dojrzałości,
pisma Uniwersytetu Krakowskiego, świadectwo egzaminu nauczycielskiego, dokumenty przebiegu
służby wojskowej, pisma władz oświatowych w sprawach finansowych, awansów i odznaczeń,
fotografie grupowe) 1893, 1904-1938, sygn. 26-33; IV. Korespondencja (listy i pisma
otrzymywane od osób prywatnych i instytucji) 1927-1937, sygn. 34; V. Materiały obce
(wycinki prasowe, życiorys J. Smołki napisany przez K.M. Osińskiego w 1955 r., fotografia
przedstawiająca zniszczony przez powódź w 1922 r. most drogowy w Przemyślu, broszura
„Działalność niemieckiego zarządu archiwalnego w Warszawie w latach 1915-1918” autorstwa
K. Kaczmarczyka z 1922 r. z dedykacją dla J. Smołki) 1922-1930 [1955], sygn. 35-38.
Record creators history
Dzieje ustrojowe
Jan Smołka urodził się 30 IX 1882 r. w Świniarsku pod Nowym Sączem jako syn Błażeja
i Karoliny ze Skoczniów. Po ukończeniu Szkoły Ludowej w roku 1897 rozpoczął naukę
w C.K. Gimnazjum w Nowym Sączu. W 1904 r. otrzymał świadectwo dojrzałości. W tym samym
roku został przyjęty na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1905
r. przerwał studia i jako jednoroczny ochotnik wstąpił do c.k. armii. Od 1906 r. kontynuował
dalsze studia. W czerwcu 1910 r. zdał przed c.k. komisją egzamin nauczycielski na
nauczyciela szkół średnich z historii i geografii, a 27 III 1911 r. Rada Szkolna Krajowa
we Lwowie mianowała go zastępcą nauczyciela w C.K. Gimnazjum z językiem wykładowym
polskim w Przemyślu na Zasaniu. Uczył historii i geografii, a także opiekował się
internatem i drużyną harcerską przy tej szkole. W 1909 r. rozpoczął działalność w
Towarzystwie Przyjaciół Nauk (TPN) w Przemyślu. Jego praca seminaryjna Powstanie Wielkopolski
przeciw Szwedom w latach 1655-1657 została opublikowana w I tomie „Rocznika TPN” za
lata 1909-1911. Po wybuchu I wojny światowej Smołka został zmobilizowany i walczył
na froncie wschodnim na Wołyniu, w Serbii i we Włoszech. Ze względu na zły stan zdrowia,
w grudniu 1918 r. uzyskał zwolnienie ze służby wojskowej i wrócił do pracy w Gimnazjum
w Przemyślu na Zasaniu. 29 XI 1919 r. Rada Szkolna Krajowa we Lwowie mianowała go
rzeczywistym nauczycielem tegoż gimnazjum. Nadal opiekował się harcerstwem i pełnił
funkcję komendanta hufca męskiego. Pod jego redakcją wychodziło pismo Związku Harcerstwa
Polskiego p.t. „Ku świtom”. Z dniem 5 VIII 1925 r. został mianowany dyrektorem II
Państwowego Gimnazjum im. K. Morawskiego w Przemyślu. Od 1920 roku objął stanowisko
przewodniczącego Dyrekcji TPN w Przemyślu. Równocześnie z objęciem tej funkcji, Smołka
przejął kierownictwo Archiwum Miejskiego. Przystąpił do pracy nad redakcją i uzupełnieniem
katalogu M. Błażowskiego. W 1921 r. nakładem TPN wydał Katalog Starożytnego Archiwum
Miejskiego i Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, który obejmował dyplomy pergaminowe
i papierowe stanowiące część zasobu tych archiwów. Jednocześnie zajmował się oprawą
i konserwacją rękopisów. W 1927 r. opublikował Katalog Archiwum Aktów Dawnych Miasta
Przemyśla będący inwentarzem dyplomów z lat 1356-1834 oraz ksiąg i akt luźnych z lat
1402-1888. W IV tomie „Rocznika Przemyskiego”, wydanym w 1923 r., opublikował artykuł
O herbie miasta Przemyśla. Zajmował się także porządkowaniem Archiwum Miejskiego w
Jarosławiu. W 1928 r. wydany został Katalog Archiwum Aktów Dawnych Miasta Jarosławia
jego autorstwa. W 1936 r. ukazały się w serii „Monumenta Premisliae Historica” („Pomniki
dziejowe Przemyśla”), przygotowane do druku przez J. Smołkę wspólnie z dr Zofią Tymińską:
Księga Ławnicza, t. I 1402-1445 i Księga Ławnicza, t. II 1445-1452. Smołka był jednym
z inicjatorów utworzenia Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Przemyślu.
Od 1928 r. do 1938 r. sprawował funkcję jego prezesa. Ponadto był członkiem wielu
organizacji takich jak: Liga Morska i Kolonialna, Koło Przyjaciół Związku Strzeleckiego,
Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej i in. Pisał artykuły o treści kulturalno-społecznej
na łamach czasopism przemyskich „Ziemia Przemyska” i „Wzloty”. W latach 1936-1946
piastował również funkcję prezesa Towarzystwa Dramatycznego im. A. Fredry. Pisał recenzje
sztuk a kilka sam wyreżyserował. Wybuch II wojny światowej zastał Smołkę na stanowisku
kierownika Archiwum Aktów Dawnych Miasta Przemyśla. Pozostał na nim do 1940 r. Prawobrzeżna
część miasta była w tym okresie okupowana przez ZSRR, lewobrzeżna zaś (Zasanie) znajdowała
się pod okupacją niemiecką. W maju 1940 r. Smołka legalnie przeszedł na Zasanie i
stąd wyjechał do rodziny w Ropczycach. Po zajęciu prawobrzeżnego Przemyśla przez Niemców
w czerwcu 1941 r. wrócił do miasta i pracował w nim jako archiwariusz aż do czerwca
1944 r. W okresie okupacji Smołka działał jako członek tajnego nauczania. Pracował
w Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury nr 13 w Przemyślu. W konspiracji działał pod
pseudonimem „Zbylut”. We wrześniu 1943 r. niemieckie okupacyjne władze miejskie upoważniły
Smołkę do przewiezienia zasobu Archiwum ze Lwowa (dokąd zostało wywiezione w 1940
r. przez okupanta sowieckiego) do Przemyśla. Po przywiezieniu złożono akta w poprzedniej
siedzibie Archiwum Miejskiego przy ul. Władycze. W czerwcu 1944 r., na polecenie władz
niemieckich, Smołka zapakował akta do skrzyń (później zostały wywiezione do klasztoru
w Tyńcu pod Krakowem). W lipcu 1944 r. Smołka ponownie wyjechał do Ropczyc. Do Przemyśla
wrócił wiosną 1945 r. Po wojnie nadal był dyrektorem II Państwowego Liceum i Gimnazjum
im. K. Morawskiego, pełnił funkcję przewodniczącego Dyrekcji TPN, a społecznie zajmował
się Archiwum Miejskim. Zmarł 22 XII 1946 r. w Przemyślu. Został pochowany na Cmentarzu
Głównym.
System of arrangement
Układ akt w zespole
- V Materiały obce
- IV Korespondencja
- III Materiały biograficzne
- II Działalność publiczna i społeczna
- I Materiały naukowe
Conditions governing access
Other finding aids
Informacje o innych pomocach ewidencyjnych
inwentarz książkowy
Extent
38 j.a. jednostka archiwalna, .14 mb. metr bieżący
Genre of the material
aktowe materiały archiwalne - 38 j.a. .14 mb.
Extent
0 j.a. jednostka archiwalna, 0 mb. metr bieżący
Language of the material
polski
łacina niemieckiukraiński
Record creator
Aktotwórca: Materiały Jana Smołki
Inne nazwy twórcy:
Content provider
Archiwum Państwowe w Przemyślu
(ul. Lelewela 4, 37-700 Przemyśl)