Dzieje ustrojowe
Ustrój miasta Rudnika jak i innych miast po roku 1944 regulowały przepisy ustawy z
dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego
oraz dekretu z dnia 3 września 1944 dotyczące tych samych zagadnień. Nowe Podstawy
prawne dla Samorządów, nie uchylały w zasadzie przepisów przedwojennych, zmieniono
tylko te artykuły, które były sprzeczne z założeniami ustroju. Udoskonaleniem ustawy
z września 1944 r. o radach narodowych była ustawa z dn. 6 maja 1945 r. i wspomniana
już ustawa z dn. 3 stycznia 1946 r. Zgodnie z założeniami ustawy powołane zostają
rady narodowe będące organami ustawodawczymi i samorządowymi, organem wykonawczym
staje się zarząd miejski. Podstawowe zadania zarządów miejskich określił dekret samorządowy
z 23 listopada 1944 r. Rudnik n/ Sanem został wyzwolony 31 sierpnia 1944 r., ale ślady
organizowania się władz polskich datują się już w ostatnich dniach lipca. Z 26 i 29
lipca pochodzą pierwsze odezwy i ogłoszenia utworzonego w mieście Tymczasowego Komitetu
Obywatelskiego. 2 sierpnia 1944 r. zostało obsadzone stanowisko burmistrza miasta
i gminy wiejskiej Rudnik. Został nim przewodniczący Tymczasowego Komitetu Obywatelskiego.
Kolejnym organem powołanym w mieście był Zarząd Miejski. Stało się to na zebraniu
obywatelskim w dniu 13. VIII 1944 r. Na zebraniu tym określono równocześnie szczegółowo
strukturę organizacyjną zarządu z imiennym przydziałem czynności. Na czele zarządu
stał burmistrz, oprócz niego w skład zarządu wchodzili dwaj zastępcy (jeden dla gromad
wiejskich, drugi dla miasta Rudnika) oraz sekretarz. Praca zarządu podzielona została
na trzy podstawowe działy. 1. Ogólny (sekretariat) z podległym mu działem bezpieczeństwa
i biurem meldunkowym. 2. Rachunkowo – kasowy obejmujący podatki, księgowość, sprawy
majątku gminy. 3. Gospodarczy, któremu podlegały: dział żywnościowy, kontyngenty,
rolnictwo, dział hodowlany, agronom gminy i gromadzki. Bardziej szczegółowy podział
organizacyjny przewidywał statut opracowany w 1949 roku. Biuro Zarządu Miejskiego
podzielone ma być na referaty: 1. Organizacyjny – obejmujący sprawy dotyczące zwoływania
i odbywania posiedzeń MRN, jej Prezydium i Zarządu, planowanie działalności gminy,
sprawy ustrojowe gminy, sprawy osobowe, opiekę nad organizacją i funkcjonowaniem zakładów
i przedsiębiorstw, sprawy statystyczne, obsługa kancelarii itp… 2. Referat administracyjny
– prowadzi sprawy związane z wykonywaniem przez Zarząd administracji ogólnej, sprawy
wojskowe, przemysłowe, sanitarne, gospodarki lokalowej, ewidencji ludności, aprowizacji,
oświaty, kultury, zdrowia publicznego, opieki społecznej, akta stanu cywilnego. 3.
Referat Spraw Technicznych i Majątkowych – zajmował się sprawami budowy i utrzymania
dróg, placów i mostów, zabudowy i pomiarów, sprawami gospodarczymi zakładów i przedsiębiorstw
miejskich, administracji majątku miejskiego itp… 4. Referat Finansowo-Budżetowy –
obejmujący sprawy związane z opracowaniem i wykonaniem budżetu miasta, zakładów i
przedsiębiorstw, wymiaru i poboru danin miejskich, zaciągania i spłaty zobowiązań
gminy, prowadzenia rachunkowości miejskiej, księgi inwentarzowej, stały udział w kontroli
Kasy Miejskiej. 5. Kasa Miejska – dokonywała wszelkich wpłat i wypłat pieniężnych
i przechowywała gotówkę, depozyty i papiery wartościowe oraz prowadziła książki kasowe.
Pierwszym z zachowanych aktów mówiących o Miejskiej Radzie Narodowej w Rudniku jest
ogłoszenie z 4. IX 1944 r. zawiadamiające o zebraniu obywateli miasta, na którym miała
ona być wybrana. MRN w Rudniku ukonstytuowała się między 4 a 20 września 1944 r.,
gdyż pierwszy protokół MRN wymienia już pełny skład Rady. Ustawa z dnia 11. IX 1944
r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych, ani dekret PKWN nie spowodowały
reorganizacji władz miejskich w Rudniku. Dopiero na posiedzeniu, które odbyło się
3 maja 1945 r. nastąpiła pewna reorganizacja w składzie osobowym Rady oraz zostało
wybrane Prezydium. MRN dla sprawnego funkcjonowania powoływała Komisje, które zajmowały
się poszczególnymi dziedzinami gospodarki. Wśród akt zarządu Miejskiego w Rudniku
zachowała się niewielka ilość akt Komisji z lat 1948–1950. Dotyczą one pracy Komisji
Oświaty, Komisji Finansowo-Budżetowej, Komisji Racjonalizacji Pracy, Komisji Drogowej.
Oprócz tych komisji działały również inne, których akta nie zachowały się. Należą
do nich Komisja Rewizyjna, Mieszkaniowa, Kontyngentowa. Działalność Komisji była dość
ożywiona, o czym świadczą częste wzmianki w protokołach posiedzeń MRN. Miejska Rada
Narodowa i Zarząd Miejski w Rudniku działały do 17 czerwca 1950 r. W czerwcu na podstawie
ustawy z dnia 20 marca 1950 r. w miejsce działających dotychczas urzędów powołane
zostało Prezydium miejskiej Rady Narodowej. [Na podstawie wstępu do inwentarza, oprac.
A. Nowak, Przemyśl 1992]
Informacje o innych pomocach ewidencyjnych
inwentarz kartkowy roboczy
87 j.a. jednostka archiwalna, .98 mb. metr bieżący
aktowe materiały archiwalne - 87 j.a. .98 mb.
0 j.a. jednostka archiwalna, 0 mb. metr bieżący
Archiwum Państwowe w Przemyślu
(ul. Lelewela 4, 37-700 Przemyśl)