Zawartość
Wybory, referenda (sprawy referendum ogólnokrajowego – harmonogram czynności komisji
obwodowych, dyżury komisji gminnej, skład komisji); 1987; sygn. 1; protokoły z sesji
GRN; 1975-1990; sygn. 2-17; uchwały GRN (rejestry, uchwał, uchwały, ich realizacja);
1973-1990 [1991]; sygn. 18-27; radni GRN (struktura osobowa i ewidencja radnych, kwestionariusze
radnych, prawa i obowiązki, szkolenia kandydatów na radnych, spotkania posłów i radnych
z wyborcami, ewidencja wniosków i postulatów radnych); 1973-1990; sygn. 28-44; komisje
GRN (protokoły z posiedzeń komisji wraz z załącznikami, ewidencja wniosków i postulatów,
protokoły z kontroli); 1974-1990; sygn. 45-72; Gminny Komitet Kontroli Społecznej
– protokoły; 1978-1984; sygn. 73; protokoły z posiedzeń Prezydium GRN; 1974-1990;
sygn. 74-81; postanowienia Prezydium GRN; 1973-1990; sygn. 82-86; działalność koordynacyjna
i kontrolna Prezydium GRN (wykładnie WRN, wystąpienia do województwa, tezy do przeprowadzenia
kontroli, sprawy związane z reprezentowaniem rady); 1976-1984, 1988-1989; sygn. 87-91;
samorząd wiejski (wytyczne, statuty samorządu, wybory sołtysów, protokoły z zebrań
wiejskich, z narad sołtysów, uchwały i wnioski z zebrań wiejskich); 1973-1989; sygn.
92-109; sprawozdawczość GUS dotycząca działalności GRN i zmian w składzie osobowym
GRN; 1984-1988; sygn. 110.
Dzieje ustrojowe
W roku 1972 została przeprowadzona reforma systemu rad narodowych i administracji
terenowej. Jej celem było utworzenie gmin, jako większych jednostek w porównaniu z
dawnymi gromadami, przy tym nie tylko jako jednostek administracyjnych, lecz zarazem
jako mikroregionów społeczno-gospodarczych. W miejsce 4313 gromad i częściowo 54 osiedli
w wyniku reformy stworzono 2381 gmin. Reforma ta miała na celu wzmocnienie oddziaływania
władzy państwowej na szczeblu gmin. Decyzję o tworzeniu poszczególnych gmin podejmowała
na mocy uchwały Wojewódzka Rada Narodowa dla własnego terytorium. Wojewódzka Rada
Narodowa w Rzeszowie, wykonując postanowienia zalecane w ustawie z 29.11.1972 r.,
uchwałą z dnia 4.12.1972 r. utworzyła gminne rady narodowe na obszarze województwa
rzeszowskiego. Gmina w Krasiczynie utworzona została 1.01.1973 r. W jej skład weszły
następujące wsie: Krasiczyn, Olszany, Zalesie, Brylińce, Rokszyce, Śliwnica, Tarnawce,
Dybawka, Prałkowce, Kruhel Wielki, Hołowice, Mielnów, Krzeczkowa, Krasice, Korytniki,
Cisowa. Początkowo gmina wchodziła w skład powiatu przemyskiego w województwie rzeszowskim,
jednak w związku z wprowadzeniem dwustopniowego podziału administracyjnego państwa
(1 czerwca 1975 r.) i zniesieniem powiatów weszła w skład nowego województwa przemyskiego.
Organem władzy państwowej i podstawowym organem samorządu społecznego na terenie gminy
była gminna rada narodowa, natomiast organem administracji państwowej naczelnik gminy.
Gminną Radę Narodową tworzyli radni wybierani w wyborach powszechnych na okres 4 letniej
kadencji przez uprawnionych mieszkańców gminy. Swoje zadania i kompetencje rada realizowała
poprzez uchwały podejmowane na sesjach oraz za pośrednictwem swoich społecznych organów,
którymi były prezydium i komisje, a także przez działalność radnych w terenie oraz
poprzez terenowy organ administracji państwowej – naczelnika gminy. Organy Gminnej
Rady Narodowej działały pod kontrolą Rady oraz składały jej sprawozdania ze swojej
działalności. Działalność nowo utworzonych gmin zainaugurowana została pierwszymi
sesjami rad narodowych. Wszystkie gminne rady narodowe odbyły je w pierwszych dniach
stycznia 1973 r. Głównym celem pierwszych sesji było ukonstytuowanie nowych władz
gminy. W głosowaniu tajnym radni dokonywali wyboru przewodniczącego rady i jego zastępcy.
W głosowaniu jawnym rady powoływały swe komisje. Poza ukonstytuowaniem nowych władz
gminne rady narodowe uchwalały na pierwszych sesjach swe regulaminy i plany pracy
na rok 1973 r. Najważniejszym forum działalności rady była sesja, tj. plenarne zebranie
wszystkich radnych. Na sesjach rada obradowała, rozpatrywała i rozstrzygała w drodze
uchwał sprawy należące do jej właściwości oraz powoływała i wybierała swe organy.
Gminna Rada Narodowa odbywała sesje zwyczajne w liczbie potrzebnej do wykonywania
zadań Rady, jednak nie mniejszej niż 5 w ciągu roku. Sesję rady zwoływało jej prezydium,
zgodnie z uchwalonym przez radę rocznym planem pracy. Sesje nieprzewidziane w tym
planie były sesjami nadzwyczajnymi, zwoływanymi przez prezydium z własnej inicjatywy
lub na pisemne żądanie, co najmniej 1 radnych, w celu rozpatrzenia i rozstrzygnięcia
spraw szczególnie ważnych i pilnych. Sesje były jawne. Obsługę Gminnej Rady Narodowej,
jej prezydium, komisji i radnych zapewniał Urząd Gminy. Gminna Rada Narodowa posiadała
dwa rodzaje organów, a mianowicie: organy kierownicze i organy pomocnicze. Do organów
pierwszych należy zaliczyć prezydium gminnej rady narodowej i jej przewodniczącego,
do drugiej komisje rady. Prezydium gminnej rady narodowej składało się z przewodniczącego,
jego zastępcy i przewodniczących stałych komisji rady. Przewodniczący i jego zastępca
wybierani byli na okres kadencji rady. Formą pracy prezydium jako ciała kolegialnego
były posiedzenia. Prawo ich zwoływania i prowadzenia należało do przewodniczącego
rady. Prezydium reprezentowało radę na zewnątrz i organizowało jej prace. W szczególności
ustalało ono projekty planów pracy rady, przygotowywało i zwoływało sesje, organizowało
działalność komisji w zakresie wykonywania kontroli społecznej i koordynowało ich
prace, udzielało radnym pomocy w wykonywaniu mandatu oraz czuwało nad zabezpieczeniem
praw radnych i członków komisji. Gminna Rada Narodowa mogła powoływać komisje stałe
dla poszczególnych dziedzin swej działalności oraz w miarę potrzeb komisje niestałe,
mając na względzie, by zakresem ich działania były objęte wszystkie zasadnicze dziedziny
pracy rady narodowej. W pierwszym przypadku organ pomocniczy tworzony był zazwyczaj
z początkiem kadencji rady na cały okres pełnomocnictw rady. Komisje niestałe rada
powoływała w miarę potrzeb dla skonkretyzowanych zadań o charakterze doraźnym. Tego
rodzaju organ pomocniczy funkcjonował do czasu załatwienia sprawy, która leżała u
przyczyn jego powołania. Zgodnie z wytycznymi zawartymi w uchwale Rady Państwa z 8.12.1972
r. gminne rady narodowe powoływały po 4 komisje stałe: komisja planu, budżetu i finansów
oraz spraw komunalnych i zaopatrzenia, komisja rolnictwa, komisja oświaty, kultury
i spraw socjalnych, komisja ładu i porządku publicznego. Każda komisja składała się
z przewodniczącego i jego zastępcy oraz z co najmniej 7 członków. W skład komisji
mogły wchodzić również osoby spoza rady w liczbie nieprzekraczającej połowy składu
komisji. Swoje zadania komisje wykonywały na posiedzeniach i poprzez działalność kontrolną
w terenie. W Gminnej Radzie Narodowej w Krasiczynie w 1975 r. działały następujące
komisje: Komisja Rozwoju Gospodarczego i Zaopatrzenia, Komisja Rolnictwa i Leśnictwa,
Komisja Oświaty, Kultury i Spraw Socjalnych, Komisja Ładu i Porządku Publicznego.
Organem Rady Narodowej był także Gminny Komitet Kontroli Społecznej powołany na mocy
ustawy z 26.05.1978 r. o zmianie ustawy o radach narodowych. Zapisy ustawy stanowiły,
że „przy każdej radzie narodowej działa komitet kontroli społecznej”. Komitet taki
był powoływany przez radę narodową z początkiem każdej kadencji. Pracą komitetu kierował
przewodniczący. Zadaniem komitetu była pomoc radzie narodowej w wypełnianiu jej funkcji
kontrolnych.. Od roku 1983 gminna rada narodowa i jej organy wykonywały swoje zadania
w ścisłym współdziałaniu z mieszkańcami gminy, poprzez samorząd mieszkańców wsi. Organami
samorządu mieszkańców wsi były sołectwa. Do zadań samorządu należało: zapewnianie
udziału mieszkańców w rozpatrywaniu spraw socjalno-bytowych, kulturalnych, opieki
zdrowotnej, sportu, wypoczynku i innych, związanych z miejscem zamieszkania, organizowanie
samopomocy mieszkańców i wspólnych prac na rzecz miejsca zamieszkania. Nadzór nad
działalnością samorządu mieszkańców sprawowała właściwa rada narodowa stopnia podstawowego
oraz w jej imieniu prezydium. Organami samorządu mieszkańców wsi były: zebrania wiejskie,
rada sołecka, sołtys. Zebrania wiejskie zwoływane były z inicjatywy, co najmniej 1/5
obywateli uprawnionych do udziału w zebraniu, rady sołeckiej, sołtysa, prezydium gminnej
rady narodowej. Zebranie wiejskie wybierało radę sołecką i sołtysa (radzie przewodniczył
sołtys, chyba, że zebranie wiejskie wybierało odrębnie przewodniczącego rady sołeckiej);
podejmowało uchwały w sprawach planu zagospodarowania terenu wsi, utrzymania porządku
na terenie wsi, dróg wiejskich, czynów społecznych; występowało do gminnej rady narodowej
z wnioskami o rozpatrzenie spraw, których załatwienie wykraczało poza możliwości zebrania
wiejskiego; dokonywało rocznej oceny działalności rady sołeckiej i innych organów
samorządowych. Rada sołecka: zwoływała zebrania wiejskie, ustalała projekt porządku
obrad i przygotowywała projekty uchwał; występowała wobec zebrania wiejskiego z inicjatywami
dotyczącymi udziału mieszkańców w rozwiązywaniu problemów sołectwa i realizacji przypadających
mu zadań; współdziałała z właściwymi organami innych samorządów występujących w sołectwie
oraz organizacji społecznych dla zapewnienia realizacji zadań samorządu mieszkańców
oraz społeczno-gospodarczego rozwoju gminy; organizowała wykonanie uchwał zebrania
wiejskiego oraz kontrolowała ich realizację. Przewodniczący rady sołeckiej reprezentował
na zewnątrz samorząd mieszkańców wsi, zwłaszcza wobec gminnej rady narodowej i jej
organów; przewodniczył zebraniu wiejskiemu; jeżeli nie był radnym gminnej rady narodowej,
uczestniczył w jej sesjach z głosem doradczym. Sołtys wykonywał powierzone mu przepisami
prawa zadania z zakresu administracji państwowej. Ustawodawstwo z 1972 r., dotyczące
gminnych rad narodowych, utrzymało się z nieznacznymi zmianami, aż do 1990 r. W kolejnych
latach kompetencje rad narodowych stopniowo były rozszerzane o prawo zarządzenia referendum
lokalnego, większe uprawnienia gospodarcze. Koniec działalności gminnych rad narodowych
przypada na rok 1990. 8.03.1990 r. Sejm uchwalił ustawę o samorządzie terytorialnym,
a 10.05.1990 r. przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę
o pracownikach samorządowych. Ustawy te weszły w życie 27.05.1990 r. Z chwilą ich
wprowadzenia została zlikwidowana Gminna Rada Narodowa w Krasiczynie. Jej kompetencje
przejęła Rada Gminy w Krasiczynie jako organ samorządu terytorialnego.
110 j.a. jednostka archiwalna, 1.37 mb. metr bieżący
aktowe materiały archiwalne - 110 j.a. 1.37 mb.
0 j.a. jednostka archiwalna, 0 mb. metr bieżący
Aktotwórca: Gminna Rada Narodowa w Krasiczynie
Inne nazwy twórcy:
Archiwum Państwowe w Przemyślu
(ul. Lelewela 4, 37-700 Przemyśl)