Zawartość
Materiały archiwalne zawarte w zespole KW PZPR w Lesznie pozwalają w dużym stopniu
na odtworzenie działalności partii na terenie województwa leszczyńskiego. W materiałach
z wojewódzkich konferencji sprawozdawczo-wyborczych i przedzjazdowych zawarte są m.in.:
protokoły z konferencji, sprawozdania z działalności organów partii /Sekretariatu,
Egzekutywy, Wojewódzkiej Komisji Kontrolno-Rewizyjnej i Wojewódzkiej Komisji Kontroli
Partyjnej/, opinie i wnioski zgłoszone podczas kampanii sprawozdawczo-wyborczych i
przedzjazdowych oraz materiały wydane drukiem. Do istotnych akt można również zaliczyć
protokoły posiedzeń plenarnych KW z załącznikami oraz protokoły posiedzeń Sekretariatu
i Egzekutywy. Wśród załączników znajdują się m.in.: regulaminy pracy KW i innych organów
PZPR na terenie województwa oraz sprawozdania z działalnością Na akta Wojewódzkiej
Komisji Kontrolno-Rewizyjnej składają się materiały własne oraz odziedziczone po istniejących
do 1986 r. Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej i Wojewódzkiej Komisji Rewizyjnej.
Są to m.in. instrukcje Centralnej Komisji Rewizyjnej, plany pracy, regulaminy działalności,
protokoły posiedzeń plenarnych i prezydium Komisji, protokoły narad przewodniczących
terenowych komisji rewizyjnych , protokoły przeprowadzonych kontroli, sprawozdania
z działalności oraz wycinki prasowe. W Wydziale Organizacji Pracy KW znajdują się:
uchwały, instrukcje, notatki i inne materiały przysłane z KC PZPR bezpośrednio do
I sekretarza KW i innych sekretarzy, Biuletyny Informacyjne KC PZPR, uchwały i wnioski
oraz plany pracy Egzekutywy i Sekretariatu KW, referaty i przemówienia I sekretarza
KW oraz protokoły posiedzeń Wojewódzkiej Komisji Współdziałania PZPR, ZSL i SD. Biuro
Listów i Inspekcji KW zawiera przede wszystkim skargi od ludności na działalność różnych
organów administracji państwowej, instytucji, przedsiębiorstw itd. Z innych akt wymienić
można wytyczne i analizy KC, własne plany pracy, protokoły narad zorganizowanych przez
Biuro oraz protokoły posiedzeń Komisji Wniosków, Skarg i Sygnałów od Ludności. W Sektorze
ds. Kadr i Działaczy Ruchu Robotniczego zachowały się w szczątkowej formie informacje
i oceny dotyczące kadr z lat 1975 – 1980. Z materiałów działającego przez pewien czas
samodzielnie Referatu ds. Działaczy Ruchu Robotniczego należy wymienić: plany pracy
i sprawozdania z ich realizacji oraz protokoły posiedzeń Komisji ds. Działaczy Ruchu
Robotniczego. Do ważniejszych materiałów należy zaliczyć również akta osobowe i wspomnieniowe
działaczy ruchu robotniczego. Materiały te bowiem obrazują w jakimś stopniu rozwój
ruchu robotniczego w Polsce. Należy także pamiętać, że wielu działaczy pełniło w Polsce
Ludowej ważne funkcje polityczne. Z akt Wydziału Polityczno-Organizacyjnego można
wymienić następujące: plany pracy, protokoły narad zorganizowanych przez Wydział,
protokoły posiedzeń Komisji Organizacyjnej oraz Komisji Wewnątrzpartyjnej i Komisji
ds. Kobiet, protokoły zebrań Zespołu Radnych WRN członków PZPR, analizy opisowe dotyczące
sytuacji wewnątrzpartyjnej, informacje o działalności rejonowych ośrodków pracy partyjnej,
oceny przebiegu wyborów do sejmu i senatu oraz do rad narodowych i samorządu mieszkańców.
W aktach Wydziału znajduje się również wykaz aktywu wojewódzkiego i sprawozdania z
jego działalności. Do ciekawych materiałów należy zaliczyć akta dotyczące współpracy
międzynarodowej województwa leszczyńskiego i KW PZPR. Województwo współpracowało z
Okręgiem Shul /b. NRD/ oraz z Obwodem Żytomierskim, a od 1987 r. z Obwodem Tiumeńskim
/b, ZSRR/. W aktach zachowały się plany i programy współpracy oraz sprawozdania z
przebiegu wizyt delegacji niemieckich i radzieckich na terenie województwa leszczyńskiego
oraz wizyt delegacji polskich w Niemczech i w Związku Radzieckimi Z innych akt, znajdujących
się w Wydziale, można wymienić: Biuletyny Informacyjne KW oraz informacje o działalności
organizacji młodzieżowych /ZHP i ZSMP/ i pracy związków zawodowych. W Referacie Ewidencji
KW znajdują się: dwuletnie ankiety statystyczne /sprawozdania o członkach i kandydatach
partii/, sprawozdania o stanie liczebnym i składzie socjalnym partii, sprawozdania
o kandydatach PZPR oraz sprawozdania miesięczne o członkach przyjętych, wydalonych
i skreślonych z ewidencji. Po wprowadzeniu stanu wojennego Referat opracowywał dwutygodniowe
meldunki o stanie liczbowym wojewódzkiej organizacji partyjnej. W aktach Referatu
znajdują się ponadto wykazy imienne członków PZPR, którzy zdali legitymacje partyjne.
Wydział Ideologiczny i Informacji KW zajmował się m.in. organizacją obchodów oficjalnych
świąt i rocznic państwowych, nadzorem nad działalnością regionalnej prasy oraz funkcjonowaniem
placówek oświatowych i kulturalnych. Znajduje to odzwierciedlenie w aktach. Są tam
m.in.: plany pracy Wydziału, protokoły narad, informacje o działalności FJN l TPPR,
dokładne analizy treści zawartych w lokalnej prasie, oceny działalności placówek oświatowych
i kulturalnych na terenie województwa oraz materiały z przygotowań i przebiegu obchodów
oficjalnych świąt i rocznic. Wśród akt Wydziału Społeczno-Rolnego można wymienić:
plany pracy, protokoły narad zorganizowanych przez Wydział, protokoły posiedzeń Komisji
Rolnej i Komisji ds. Ekonomicznych, Przemysłu Rolnego, informacje ogólne o sytuacji
w rolnictwie oraz informacje o pracy państwowych gospodarstw rolnych, kółek rolniczych,
rolniczych spółdzielni produkcyjnych i rolnictwa nieuspołecznionego. Ponadto Wydział
opracował lub też otrzymał do wiadomości informacje o sytuacji przemysłu rolno-spożywczego
na terenie województwa leszczyńskiego. W Wydziale Społeczno-Ekonomicznym zachowały
się: plany pracy, protokoły narad Wydziału, protokoły posiedzeń Komisji Ekonomicznej
oraz Komisji Funkcjonowania Gospodarki i Polityki Ekonomicznej, informacje dotyczące
różnych dziedzin życia gospodarczego /przemysł, handel, budownictwo, gospodarka komunalna,
transport i łączność/. W aktach Wydziału znajdują się także analizy sytuacji ekonomicznej.
Informacje o działalności ZBOWiD-u, PCK, LOK-u i OSP oraz o pracy organów wymiaru
sprawiedliwości znajdują się w aktach Referatu Społeczno-Prawnego KW. Z innych materiałów
Referatu wymienić można protokoły posiedzeń Komisji Zdrowia i Spraw Socjalnych oraz
Komisji Przestrzegania Prawa i Porządku Publicznego. W aktach Wydziału Gospodarki
Wewnątrzpartyjnej zachowały się m.in. niektóre budżety i bilanse KW. Z uwagi na brak
akt osobowych pracowników KW PZPR w Lesznie w zespole pozostawiono też listy płac.
Z akt Wojewódzkiego Ośrodka Kształcenia Ideologicznego można wymienić m.in. plany
pracy, protokoły narad zorganizowanych przez Ośrodek, informacje o działalności szkoleniowej
/programy i oceny ich realizacji/ oraz informacje o pracy lektorów KW PZPR. Wojewódzkiemu
Ośrodkowi Kształcenia Ideologicznego podlegał Wieczorowy Uniwersytet Marksizmu-Leninizmu.
W zachowanych aktach znajdują się: regulaminy i założenia programowe WUML-u, wykazy
wykładowców oraz ewidencja osób szkolonych. Tylko w formie szczątkowej zachowały się
w zespole KW PZPR w Lesznie akta rejonowych ośrodków pracy partyjnej. Na terenie województwa
leszczyńskiego działały one w: Gostyniu, Górze, Kościanie, Lesznie, Rawiczu i we Wschowie.
W zespole są jedynie akta ROPP-u w Kościanie /1 j.a./ oraz ROPP-u w Rawiczu /12 j,a/.
ROPP w Rawiczu zawiera: protokoły narad I sekretarzy komitetów terenowych PZPR z obszaru
rawickiego, informacje o sytuacji społeczno-politycznej oraz protokoły kontroli i
oceny pracy komitetów PZPR w: Bojanowie, Jutrosinie, Miejskiej Górce, Pakosławiu i
Rawiczu. Po ROPP-ie w Kościanie zachowały się wyłącznie informacje o sytuacji społeczno-politycznej
na terenie kościańskiego w latach 1987 – 1988. Na końcu materiałów aktowych umieszczono
księgi inwentarzowe i spisy zdawczo-odbiorcze akt przekazanych do archiwum zakładowego
przez Wydziały KW PZPR oraz komitety terenowe PZPR. W zespole znajduje się też zbiór
afiszów i plakatów wydrukowanych z okazji zjazdów i konferencji krajowych PZPR, wyborów
do Sejmu, Senatu i rad narodowych oraz dla upamiętnienia świąt, rocznic i innych uroczystości
okolicznościowych /np. z okazji 1 Maja i 22 Lipca/. Znaczna część plakatów i afiszów
dotyczy okresu działalności NSZZ „Solidarność" oraz wprowadzenia w Polsce stanu wojennego.
Podobna tematyka /z wyłączeniem spraw związanych z działalnością NSZZ „Solidarność"
i wprowadzeniem stanu wojennego/ znajduje odzwierciedlenie w zbiorach albumów i fotografii.
Dzieje ustrojowe
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR) została utworzona 15 grudnia 1948 r. na
Kongresie Zjednoczeniowym Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej.
PZPR za podstawowy cel wysuwała zbudowanie w Polsce ustroju socjalistycznego, a następnie
komunistycznego. Była kierowniczą siłą polityczną w Polsce do schyłku lat osiemdziesiątych,
PZPR jako partia marksistowsko-leninowska swą wewnętrzną strukturę opierała na zasadzie
centralizmu demokratycznego. Statut PZPR stanowił, że wszystkie władze partyjne wybierane
są w sposób demokratyczny, mniejszość podporządkowuje się uchwałom większości i w
sposób zdyscyplinowany je realizuje. Dyscyplina partyjna w równym stopniu obowiązywała
wszystkich członków partii oraz wszystkie organizacje i komitety partyjne. Najwyższą
władzą PZPR był Zjazd Partii zwoływany na ogół co cztery lata. Zjazd rozpatrywał i
zatwierdzał sprawozdania Komitetu Centralnego i Centralnej Komisji Rewizyjnej, uchwalał
program i statut partii, ustalał linię polityczną partii oraz wybierał Komitet Centralny
i Centralną Komisję Rewizyjną. Komitet Centralny PZPR był najwyższą instancją partyjną
w okresie między zjazdami, kierującą całokształtem pracy partii. Plenarne posiedzenia
Komitetu Centralnego odbywały się w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak niż raz na
cztery miesiące. Komitet Centralny powoływał Biuro Polityczne i Sekretariat KC, odpowiednie
wydziały, komisje i inne organy pomocnicze partii. Biuro Polityczne kierowało pracą
Komitetu Centralnego w okresie między posiedzeniami plenarnymi. Natomiast Sekretariat
KC kierował pracą bieżącą, głównie w dziedzinie organizowania kontroli wykonania uchwał
partii i doboru kadr. Komitetowi Centralnemu podlegały komitety wojewódzkie PZPR,
które kierowały komitetami miejskimi, miejsko-gminnymi i gminnymi PZPR. Zasadniczym
ogniwem organizacyjnym PZPR były podstawowe organizacje partyjne PZPR. Struktura organizacyjna
PZPR odpowiadała podziałowi administracyjnemu kraju W myśl tej zasady – po utworzeniu
w 1975 r., województwa leszczyńskiego- powołano również Komitet Wojewódzki Polskiej
Zjednoczonej Partii Robotniczej w Lesznie. Pierwsze posiedzenie plenarne odbyło się
4 czerwca 1975 r. Na terenie województwa najwyższą władzą partyjną była wojewódzka
konferencja sprawozdawczo-wyborcza. W okresie między obradami konferencji funkcje
te przejmował Komitet Wojewódzki PZPR. Odpowiadał on za realizację polityki partii
w województwie. Z grona członków KW PZPR powoływano Sekretariat, Egzekutywę i komisje
problemowe. Odbywały się także posiedzenia plenarne. Organami kontrolnymi wojewódzkiej
organizacji partyjnej były Wojewódzka Komisja Rewizyjna i Wojewódzka Komisja Kontroli
Partyjnej. W 1986 r. powstała jedna komisja, a mianowicie Wojewódzka Komisja Kontrolno-Rewizyjna.
Kilkakrotnie zmianom ulegała także struktura organizacyjna Komitetu Wojewódzkiego
PZPR. Powoływano wydziały i referaty. Komitetowi Wojewódzkiemu PZPR podlegały także:
Wojewódzki Ośrodek Kształcenia Ideologicznego ( w jego ramach działał Wieczorowy Uniwersytet
Marksizmu-Leninizmu) oraz Rejonowe Ośrodki Pracy Partyjnej w Górze, Gostyniu, Kościanie,
Lesznie, Rawiczu i we Wschowie. W okresie działalności KW PZPR w Lesznie funkcję I
sekretarza sprawowali: Stanisław Kulesza (od czerwca 1975 do czerwca 1980), Mieczysław
Solecki (od czerwca 1980 do czerwca 1981), Jan Płóciniczak (od czerwca 1981 do stycznia
1986) i Jan Sawicki (od stycznia 1986 do stycznia 1990). PZPR po przegranych wyborach
do parlamentu w czerwcu 1989 r. oraz w zmienionej sytuacji politycznej kraju rozwiązała
się na XI Zjeździe PZPR w Warszawie 29 stycznia 1990 r.
1100 j.a. jednostka archiwalna, 22.05 mb. metr bieżący
aktowe materiały archiwalne - 1030 j.a. 0 mb., fotografia - 40 j.a. 0 mb., inne - 30 j.a. 0 mb.
415 j.a. jednostka archiwalna, 12.7 mb. metr bieżący
Corporate names: Archiwum Państwowe w Lesznie Przejęte z archiwum zakładowego KW PZPR, zapisano do ewidencji w 2009 r.
Aktotwórca: Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Lesznie
Inne nazwy twórcy:
Archiwum Państwowe w Lesznie
(ul. Solskiego 71, 64-100 Leszno)