Plaats van uitgave
Rotterdam
Jaar van uitgave
2011
Overheid of particulier
Particulier
Auteursrechten
U hebt toestemming tot bewerken en verspreiden van de documenten voor zover de gemeente
rechthebbende is. Voor overige documenten vraagt u toestemming aan de houder van de
auteursrechten
Geschiedenis van de archiefvormer
Geschiedenis van de archiefvormer
De oprichting van de eerste organisatie: de Werkgroep Industriële Archeologie Rijnmond
of WIARIJN was het gevolg van een grote belangstelling voor een, onder de vlag van
het Studium Generale van de Erasmus Universiteit Rotterdam, gehouden cyclus van lezingen,
tentoonstellingen en wandelingen. De cyclus vond plaats in 1980 en was door een klein
aantal betrokkenen georganiseerd in 1979. Tijdens de laatste lezing van de cyclus
werd een oproep gedaan, zo wie blijvende belangstelling had, zich kort daarop te melden.
Ruim 30 mensen melden zich en zo ontstond spontaan de Werkgroep. Direct bij dat begin
is besloten de stad Rotterdam te gaan inventariseren. Om de resultaten van deze inventarisatie
te publiceren is een publicatie-stichting opgericht: de Stichting Industrieel Erfgoed
Rijnmond of SIER (1981). Deze stichting heeft een vijftal boeken uitgegeven. Vier
over het IE van de stad Rotterdam [Oud Werk (1983), Werkstad (1985), Spanjaardsbrug
(1987) en Beton in Rotterdam (1987)] en één boek over de inhoudelijke kanten van de
studie naar het industrieel erfgoed en bibliografie (Nieuw Gezicht).
Het door de werkgroep ontwikkelde inventarisatieformulier en de wijze van geautomatiseerde
gegevensverwerking, had haar weerslag in heel Nederland. In 1986 werd besloten hiertoe
een nationaal documentatiecentrum op te richten en onder te brengen in het Maritiem
Museum in Rotterdam; de Stichting Documentatiecentrum Industrieel Erfgoed Rijnmond
of DIEN. Een 2e doelstelling van DIEN was het re-activeren van werkeloze jongeren
en deze te leren omgaan met geautomatiseerde systemen. In drie jaar zijn uit het land
ca. 11.000 objecten van industrieel erfgoed verzameld en in de databank opgeslagen.
Eind 1988 bleek dat voor het nationale project Inventarisatieproject Nieuwe Monumenten,
door de Rijksdienst Monumentenzorg een nieuw format en databank zou worden ontwikkeld.
Het databasemodel van DIEN werd niet bekeken en de inhoud dus ook niet relevant geacht!
DIEN is daarna opgeheven en heeft gezorgd dat de data nog vijf jaar beschikbaar zouden
zijn. Daarna is het materiaal vernietigd (drie van de vrijwilligers hebben wel een
baan gevonden in de ICT-wereld). Het negeren van DIEN en het feit dat de relatief
jonge deelnemers van de WIARIJN carrière maakten, minder tijd beschikbaar hadden en/of
verhuisden naar (ver) buiten de stad, zorgden ervoor dat het enthousiasme van de werkgroepleden
inzakte. In 1990 werd daarom besloten de werkgroep op te heffen.
Los van het bovenstaande hadden leden van de WIARIJN en bestuursleden van de SIER
inmiddels hun plek gevonden in tal van andere organisatie in de stad die zich richtten
op het brede veld van de stadshistorie en daarbuiten. Bestuursleden van het Historisch
Genootschap Roterodamum zaten in de Raad van Advies van de SIER, SIER-leden in het
bestuur van Roterodamum. SIER-leden waren (mede-) oprichters van de Stichting Open
Monumentendag Rotterdam en Stichting Technische Restauraties Rijnmond, het Landelijk
Overleg voor Monumenten van Bedrijf & Techniek (later de Stichting Federatie Industrieel
Erfgoed Nederland – de nationale koepelorganisatie), TICCHIH (The International Committee
for the Conservation of the Industrial Heritage) en VDNODIA (de Vlaams Nederlandse
Ontmoetingsdagen voor Industriële Archeologie. In het Rijnmond gebied waren zij initiatiefnemers
van werkgroepen voor industrieel erfgoed in: Schiedam, Vlaardingen, Voorne & Putten
en het tuinbouwgebied rond Bergschenhoek/Pijnacker. Verder waren zij lid van de Monumenten
Commissie van de gemeente Rotterdam, het College Welstand en Monumenten van de gem.
Rotterdam, de Vriendenvereniging De Buffel en de Vriendenvereniging van het MMPH.
SIER en WIARIJN waren verder nauw betrokken bij of initiatienemers van: behoud van
De Hef, het werfje De Koningspoort in de Oude Haven, de restauratie van de stoomgraanelevator
De Antwerpen 19 in de Leuvehaven, de bouw van de museumpaviljoens aan de Schiedamsedijk
waarin het latere Havenmuseum. Ze schreven tientallen artikelen en hielden ook lezingen.
Eind 1994 werd binnen de SIER geconstateerd dat er behalve excursies en bestuursfuncties
geen verder activiteiten meer plaatsvonden terwijl er wel een behoorlijk bedrag in
“kas” was. Besloten werd dat geld in de komende jaren te gaan “weggeven” en wel door
het instellen van een twee – later drie – jarige nationale prijs voor het industrieel
erfgoed. Organisaties van vrijwilligers in Nederland konden hun IE-projecten (afgerond
of bijna afgerond) aanmelden en aldus meedingen. De prijs bestond uit een bedrag van
fl. 10.000 (later 4.500 Euro), een oorkonde en een feestelijk receptie in het plaatselijke
gemeentehuis (in aanwezigheid van het College van B&W). Doelstellingen van de SIER
hierbij waren: een veer op de hoed van de vrijwilligersorganisaties, betere contacten
laten ontstaan met het lokale gemeentebestuur, het genereren van landelijke publiciteit
voor het IE en het op een nette wijze afkomen van het geld van de SIER.
1996 kende 6 inzendingen en werd gewonnen door “De Bovenste Polder” in Wageningen.
1999 kende 11 inzendingen, staatssecretaris Rick v.d. Ploeg reikte de (gedeelde) prijs
uit aan De Stichting Industrieel Erfgoed Leiden en de Nationale Bruggen Stichting.
2002 kende 19 inzendingen, nadat de beoogde staatssecretaris van Cultuur naar Buitenlandse
Zaken verhuisde, werd de prijs uitgereikt door Drs. Loek Hermans, demissionair minister
van Onderwijs, aan Stichting Industrieel Erfgoed Deventer. Toch moest begin 2003 opnieuw
worden vastgesteld dat het “professionele veld” van het IE in Nederland haar medewerking
aan dit initiatief door de leken in het veld geen aandacht wilden schenken. Als gevolg
daarvan bleek het genereren van landelijke publiciteit minder mogelijk. De geschiedenis
met DIEN uit 1988 herhaalde zich zo. En werd er door de SIER besloten de prijs te
staken en de stichting op te heffen nadat een recent opgestart project zou zijn afgerond.
De laatste activiteit richtte zich op het aanbrengen van een historische referentie
in het komende station Blijdorp in de lichtrailverbinding (RandstadRail) tussen Rotterdam
CS en Den Haag CS. Het betreft aandacht voor het Keezending, een polderstoomgemaal
(1787) in de polder Blijdorp en ca. 100 meter af van de plek van het te bouwen station.
Door de SIER en de voormalige WIARIJN geen onbekend object; in 1987 werkten zij mee
aan een tentoonstelling in het Historisch Museum over 200 jaar Keezending in de polder.
De historische referentie zou gaan bestaan uit: 1) panelen op de wanden in het station,
2) een boek over de geschiedenis van het gemaal en 3) een plattegrond met explicatie
op het maaiveld van de Statenweg. Eind 2010 zijn deze alle drie gerealiseerd.
Afkortingen
Afkortingen
WIARIJN Werkgroep Industriële Archeologie Rijnmond
SIER Stichting Industrieel Erfgoed Rijnmond
VNODIA Vlaams-Nederlandse Ontmoetingsdagen v. Industriële Archeologie
RvA Raad van Advies SIER
WIES Werkgroep Industrieel Erfgoed Schiedam
LO MB&T Landelijk overleg voor Monumenten van Bedrijf en Techniek
FIEN Stichting Federatie Industrieel Erfgoed Nederland (koepelorganisatie)
DIEN Stichting Documentatiecentrum Industrieel Erfgoed Nederland
STERR Stichting Technische Restauraties Rijnmond
WIAVla Werkgroep Industriële Archeologie Vlaardingen
WIAVP Werkgroep Industriële Archeologie Voorne & Putten
WIATUIN Werkgroep Industriële Archeologie Tuinbouwgebied
TICCIH The International Committee for the Conservation of the Industrial Heritage
STIEL Stichting Industrieel Erfgoed Leiden NBS Nationale Bruggen Stichting
SIED Stichting Industrieel Erfgoed Deventer
RR RandstadRail, projectorganisatie bouw lightrailverbinding R'dam-DH
Geschiedenis van het archief
Geschiedenis van het archief
Na de afronding van het RandstadRail en een reünie met alle nog vindbare leden van
de WIARIJN, is de SIER opgeheven en zijn relevante archiefstukken aan het Gemeentearchief
Rotterdam geschonken en het batig saldo aan het Historisch Genootschap Roterodamum.
Voor de schenking van het archief in 2010 zijn de betreffende stukken verzameld en
geordend. Betreffende stukken waren in beheer bij/op verschillende mensen/plaatsen.
Voor ordening en schenking zijn deze verzameld.
Samenvatting van de inhoud
Samenvatting van de inhoud
Dit is het archief van de Stichting Industrieel Erfgoed Rijnmond (SIER), de Werkgroep
Industriële Archeologie Rijnmond (WIARIJN). Hun activiteiten tussen begin (1979) en
beëindiging (2010), alsook al hun relaties met andere organisaties in binnenland en
buitenland op het terrein van het industrieel erfgoed. Deze drie organisaties waren
gedurende hun bestaan materieel, personeel en qua doelstellingen tegelijkertijd aan
elkaar verbonden. Onderliggende archiefstukken betreffen, in samenhang, een drietal
organisaties, alle betrokken en actief bij inventariseren van, en het bekend maken
met het industrieel erfgoed van Rotterdam, het Rijnmondgebied en daarbuiten.
Verantwoording
Verantwoording
Verzamelen en ordening zijn uitgevoerd door dr. ing. Willem Boon (bevoegd executeur
van de SIER) en in overleg met relevante betrokkenen. Nadat de richtlijn van het Gemeentearchief
ontvangen werd, zijn gedurende 3 maanden archiefdelen verzameld. Ordening nam één
maand in beslag; vervolgens werd deze afgerond door Casper van Dongen.
Opmerkingen openbaarheidsbeperkingen
Opmerkingen openbaarheidsbeperkingen
Het gehele archief is zonder beperkingen voor ieder ter inzage
Subjects:
APEX
Archiefdiensten
Cultuur
Kunst, Cultuur en Erfgoedbeheer
Werkgroep Industriele Archeologie Rijnmond
Stichting Industrieel Erfgoed Rijnmond