#guid
AC04E1115ECA4B2BB747CEC933FE323A
Toegang
Plaatsingslijst
Gemeente
Aalten
Dienst Gemeentewerken
Op 27 april 1906 werd een instructie voor de gemeenteopzichter opgesteld, waarna J.
Brill als zodanig werd benoemd. De gemeentewerklieden in tijdelijke dienst werd ontslag
aangezegd per 1 januari 1907, waarna zij konden soliciteren naar een aanstelling in
vaste dienst. Hiermee kreeg de organisatie een nieuwe opzet. Van invloed was waarschijnlijk
ook de invoering van de Woningwet 1901 en het aantreden van de regionale Gezondheidscommissie
in 1903, waardoor de overheidsbemoeienis met volkshuisvesting, woningbouw en openbare
hygiëne toenam. Het hoofd van de dienst Gemeentewerken was in later tijd tevens Gemeentearchitect.
Toen door de reorganisatie van de Politie in 1943 de chef-veldwachter per 1 maart
de gemeentelijke dienst verliet, werden diens taken inzake de plaatselijke luchtbescherming
gedelegeerd aan de gemeentearchitect, die hoofd van de Luchtbeschermingsdienst werd.
Als commandant van zowel de Brandweer als de Luchtbeschermingsdienst was hij direct
ondergeschikt aan de Burgemeester.
Luchtbeschermingsdienst
De praktische organisatie van de Luchtbeschermingsdienst van de gemeente Aalten werd
eind jaren "30 ondergebracht bij de Dienst Gemeentewerken. Aanvankelijk stond de organisatie
onder supervisie van de chef-veldwachter der Gemeentepolitie. Toen deze ten gevolge
van de reorganisatie van de Nederlandse politie in 1943 de gemeentelijke dienst per
1 maart verliet, werden diens bevoegdheden en taken opgedragen aan de Gemeente-architect.
De Luchtbeschermingsdienst kende enkele afdelingen met specifieke taken, zoals de
Waarschuwingsdienst (alarmering), de Gasverkenningsdienst (gifgasaanvallen), de Veterinaire
dienst (calamiteiten bij boerenbedrijven), en de Brandweer (branden t.g.v. luchtaanvallen).
Deze laatste afdeling werd reeds in oktober 1940 om praktische redenen gevoegd bij
de "gewone" brandweer.
De "vrijwillige" onbezoldigde personeelsleden werden door de Burgemeester aangewezen
en ingedeeld. Dit betreft met name de leidinggevenden en personeel van de "Blokken"
in de wijken van de bebouwde kommen (blokhoofden, blokploegleden) en hun collega's
in de buurtschappen. Het buitengebied was ingedeeld in "oorden", zo werd bv. de buurtschap
Lintelo aangeduid als "Oord III".
Het hoofdarchief
De administratie van de Gemeentewerken werd in 1906 afgescheiden van het secretarie-archief
en afzonderlijk opgezet. Daartoe behoorden ook de vigerende wegenleggers van 1896.
Voor overige oudere stukken betreffende wegen en werken zie het archief Secretarie
(1811-1942). Enkele stukken werden aangetroffen betreffende de bouw van het regionale
Huis van Bewaring te Aalten anno 1860, waarschijnlijk in verband met beheer & onderhoud
door de dienst.
Dit archief werd ca. 1995 door de afdeling Post- & archiefzaken overgedragen en overgebracht
van het kantoor van Gemeentewerken aan de Nassaustraat naar de gemeentelijke archiefbewaarplaats
aan de Markt. Het bestand omvatte drie series, verpakt in zakken en dozen, naderhand
aangevuld met enkele registers.
De series:
De 1e serie (1906-1958) bestond uit archiefzakken met bundels algemene correspondentie
en stukken betr. woningonderzoek, school- en woningbouw, het slachthuis, het openluchtzwembad
en de rioolzuiveringsinstallatie.
De 2e serie (1910-1942) bestond uit 10 genummerde dozen met index en bevatte m.n.
stukken betr. voorbereiding en uitvoering van de aanleg, bouw, beheer en onderhoud
van gemeentelijke panden, terreinen, wegen, werken en materieel. Deze waren reeds
eerder geschoond en zaaksgewijs gebundeld, hetgeen enige vermenging veroorzaakt had.
De 3e serie (1923-1948) bestond uit 9 dozen met gerubriceerde correspondentie, toegankelijk
via gidskaarten, ingedeeld volgens een lettercode. Iedere map heeft een eigen indicateur.
Dit bestand geeft inzicht in neventaken en -aktiviteiten. In de jaren 1944/"45 zijn
de lopende zaken overgebracht naar een nieuw dossierarchief. Desbetreffende stukken
zijn in de indicateurs gemerkt.
Chronologische overlapping ontstond, waar in sommige rubrieken oudere of jongere stukken
waren toegevoegd.
Gedeponeerde archieven
Gemeentelijke Luchtbeschermingsdienst:
Dit bestand bevond zich, afzonderlijk gerubriceerd en verpakt, in het souterrain van
het pand Nassaustraat en werd omstreeks 1995 eveneens naar het gemeentelijk archiefdepot
aan de Markt overgebracht.
Het archief van de Luchtbeschermingsdienst bestaat uit een serie algemene correspondentie,
een serie gerubriceerde correspondentie en bijlagen in mappen, geordend A-Z, en een
serie gerubriceerde documentatie, geordend in mappen 1-7.
Het hoofdarchief is ingedeeld volgens een lettercode en toegankelijk middels gidskaarten.
Iedere map is tevens indicateur op de eigen inhoud. De mappen bestrijken merendeels
ongeveer de periode 1939-1945. Bij sommige rubrieken zijn echter ook stukken uit voorafgaande
en/of volgende jaren toegevoegd.
Bijgevoegde bundels oudere stukken zijn afzonderlijk beschreven onder vermelding van
NB: "voorstukken". Aangetroffen jongere stukken zijn afzonderlijk beschreven onder
vermelding van NB: "ongecodeerd" (niet-geregistreerd). Dit betreft met name de periode
september 1944 - maart 1945 tengevolge van de hektiek van de laatste oorlogsmaanden,
toen de opmars van de geallieerde legers de verbindingen met West-Nederland verstoorde.
De rubrieksaanduidingen zijn vaak niet exclusief en de rubricering van stukken niet
altijd consequent. Rubrieken overlappen elkaar soms, terwijl stukken betreffende eenzelfde
onderwerp soms verkeerd ingesorteerd zijn. Stukken betreffende aanschaf en distributie
van materieel, voorzieningen en benodigdheden werden bv. ook geregistreerd onder de
stukken betreffende het blok of de afdeling, die de goederen nodig had.
Rubriek T bleek te zijn gebruikt als depot van nog te rubriceren en op te bergen afschriften
van uitgaande stukken. Deze zijn in de desbetreffende rubrieken bijgevoegd en afzonderlijk
beschreven met toelichting omtrent de herkomst.
Gidskaartrubrieken van de Luchtbeschermingsdienst:
A - Algemeen; Aa - Schadebepaling, formulieren; Ab - Schadeopgaven, afgewerkt; Ac
- Blokvorming; Ad - Luchtbescherming scholen; Ae - Voorlichting bevolking;
B - Personeel, vrijwillig;
C - Personeel, bezoldigd;
D - Gasmaskers;
E - Alarmering; Geneeskundige afdeling;
F - Kunstbescherming;
G - Verlichting & verduistering;
H - Vorderingen;
I - Ned. Ver. v. L.B.D. afd. Aalten;
J - Telefoonaansluitingen;
K - Aanvragen benzine;
L - Cursussen;
M - Vergaderingen;
N - Oefeningen;
O - Ordedienst;
P - Veterinaire dienst;
Q - Brandweer L.B.D.;
R - Bedrijfsbrandweer;
S - Oogstbescherming;
T - Maatregelen bominslag (rapporten);
U - Bommen & scherven (behandeling);
V - Dienstrapporten;
W - Onderlinge hulpverlening;
X - Kleding & uniformen;
Y - Schuilgelegenheden;
Z - Materieel.
Prospecti :
1. Waarschuwingsdienst;
2. Technische dienst;
3. Gasverkenningsdienst;
4. Politie;
5. Brandweer;
6. Geneeskundige dienst;
7. Kleding & uniformen
Ambtenaar van het Kadaster te Aalten :
Het bestand van de Ambtenaar van het Kadaster was ondergebracht in het kantoorgebouw
van de Dienst Gemeentewerken aan de Nassaustraat te Aalten. Het oud-archief van het
Kadaster over de periode 1830-1885 bevond zich reeds sinds ca. 1980 in de archiefbewaarplaats
van het Gemeentehuis aan de Markt.
In 1989 kreeg de Aaltense kadasterambtenaar een rechtstreekse computerverbinding met
de Dienst Kadaster & Openbare registers te Arnhem tot zijn beschikking. Het aanwezige
gedeelte van het kadastrale archief over de periode 1885-1989 werd afgesloten, maar
bleef aanvankelijk op de lokatie Nassaustraat. Deze bestanden werden deels omstreeks
1995, deels in 2003 overgedragen.
De inventarisnummers 428 tot en met 556 betreffende het kadaster zijn vervallen. De
kadastrale bescheiden van Aalten en Bredevoort zijn verplaatst, zie bestand SARA 1230
Kadaster Aalten.
Inventarisatie
De 1e en de 2e serie bevatten met name veel materiaal betreffende de voorbereiding
en uitvoering van werkzaamheden. Aangezien deze series vooral op de werkpraktijk georiënteerd
zijn en elkaar inhoudelijk en chronologisch overlappen, is gekozen voor samenvoeging.
De 3e serie wijkt sterk af qua ordening en inhoud en is in hoofdzaak opgezet als gerubriceerde
correspondentie en administratie, geordend volgens een lettercode van intern ontwerp.
De indeling is derhalve zoveel mogelijk gehandhaafd.
Het tekeningenarchief is waarschijnlijk bij de vorming van de 3e fase van het hoofdarchief
afzonderlijk opgezet en bij de dienst gebleven. Bij opschoningsoperaties in de jaren
"70 en " 80 zijn uitgeschoten tekeningen van verdwenen gebouwen aan de toenmalige
archivaris overgedragen, waarvan de herkomst herkenbaar is aan de gestempelde nummering.
Deze stukken zijn in deze inventaris opgenomen.
Bij de huidige bewerking zijn vernietigd: de dubbele exemplaren van in oplage vervaardigde
bestekken, tekeningen en drukwerk, de concepten, doorslagen en afschriften van aanwezige
originele stukken, en de niet gehonoreerde inschrijvingsbiljetten. Aangezien zowel
het archief van de Luchtbeschermingsdienst, als de 3e serie van het archief van de
Dienst Gemeentewerken veel informatie bevat betreffende de oorlogsperiode 1939-1945,
is uit deze archiefonderdelen slechts beperkt en terughoudend geschoond.
Het hoofdbestand bestrijkt de periode 1896-1948. Aangetroffen indicateurs van de periode
1949-1966 zijn overgedragen aan de Dienst Interne Zaken. Deze behoren bij het volgende
archiefblok, het dossierarchief, geordend volgens de code VNG.
Aanvullingen zonder datum van overbrenging zie inventarisnummers 557-583.
Aangevuld juli/augustus 2020 met stukken betreffende de Dienst Gemeentewerken en de
Luchtbeschermingsdienst, zie de inventarisnummers 584-599.
Subjects:
Algemeen bestuur en Politiek
Verkeer en Waterstaat
Openbare werken
Dienst Gemeentewerken Aalten
Luchtbeschermingsdienst Aalten
