Overzicht collectie
Scope and content
Inhoud
Fotokopieën van brieven van Last aan zijn vrouw, geschreven vanuit Spanje 1936, aantekeningen
betreffende het literaire klimaat in Nederland en de opkomst van het blad Links Richten.
[Ca. 1930], knipsels over het Nederlandse communisme 1921-1923, stukken betreffende
beschuldigingen van De Waarheid en Roel Walraven dat Last eerst uit Spanje en later
uit Indonesië was gezet 1967-1968.
Brieven van Last aan zijn vrouw Ida vanuit Moskou 1932 en tijdens zijn rondreis door
de Sowjet-Unie 1936, dagboek bijgehouden tijdens zijn rondreis met André Gide door
de Sovjet-Unie 1936, tekst van toespraak Last over Gide 1936, fotokopieën van de correspondentie
tussen Last en Gide 1934-1950, brieven van Last aan zijn vrouw en kinderen vanuit
Indonesië 1953, brief Harry Schulze-Wilde betreffende Harry Domela 1965, verklaring
van oud-redacteuren dat Last gedurende vele jaren voor het tijdschrift De Vlam werkte
1967.
Fotokopieën van het manuscript 'Het Socialisme als weg tot God'. Z.j.
Fotokopieën van de passages in Les Cahiers de la Petite Dame over Gide door Maria
Van Rysselberghe betreffende Jef Last en Harry Domela. Z.j.
Persoonlijke documenten zowel los als in plakboeken 1913-1968; correspondentie (voornamelijk
fotocopieën) 1927-1969; krantenknipsels zowel losse als in plakboeken van artikelen
geschreven door en over J. Last 1926-1988; typoscripten; overige documenten.
Record creators history
Biografie
Jef Last geboren 2 mei 1898 in Den Haag; na zijn eindexamen HBS ging hij als arbeider
in de Limburgse mijnen werken; lid van de SDAP in 1917; begon in 1918 met een tolkenstudie
Chinees in Leiden; trouwde met Ida ter Haar in 1923; kreeg in 1924 een functie als
leider van de Filmdienst van het Instituut voor Arbeidersontwikkeling (IvAO); werd
bestuurslid van de Revolutionair Socialistische Partij (RSP) in 1930; bleef literair
actief en was een van de oprichters van het blad Links Richten; bezocht voor de eerste
keer de Sovjet-Unie in 1931 en ging zijn sympathie steeds meer richting CPH; na zijn
tweede reis naar de Sovjet-Unie in 1932 werd hij daadwerkelijk lid van de CPH; reisde
met de Franse schrijver André Gide in 1936 naar de Sovjet-Unie; beiden keerden een
illusie armer naar huis terug; bezocht in 1937 Spanje waar hij als kapitein van de
Internationale Brigade aan de zijde van de Republiek stond; tijdens de Tweede Wereldoorlog
behoorde Last tot de redactie van het illegale blad De Vonk; begin jaren vijftig verbleef
Last enkele jaren in Indonesië en in 1958 promoveerde hij aan de universiteit van
Hamburg tot doctor in de Chinese taal en wijsbegeerte; de laatste keer dat Last opzien
baarde was toen hij in 1966 op de Provo-lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen van
Amsterdam ging staan; hij overleed op 15 februari 1972.
Archival history
Geschiedenis archiefbeheer
De in de plaatsingslijst opgenomen stukken zijn op verschillende momenten en door
verschillende personen overgedragen aan het Internationaal Instituut voor Sociale
Geschiedenis ( IISG ) te Amsterdam.
Ook bij het Letterkundig Museum te Den Haag bevindt zich archief van Jef Last , vooral
met betrekking tot zijn literaire activiteiten.
Processing information
Bewerking
Plaatsingslijst gemaakt door Bouwe Hijma in 1999-2008
Conditions governing access
Preferred citation
Aanbevolen citeerwijze
Archief Josephus Carel Franciscus (Jef) Last , inventory number ..., International
Institute of Social History, Amsterdam
Extent
1 m. meter
Other descriptive information
Levensloop
Jef Last werd op 2 mei 1898 geboren in Den Haag. Na zijn eindexamen HBS in 1916 vertrok
Last naar Zuid-Limburg om er als arbeider te gaan werken in de pas geopende staatsmijn
Emma . In 1917 werd hij lid van de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij ( SDAP ).
In 1918 begon Last met de studie Chinees in Leiden. Hij werd lid van het studentencorps
en medewerker en redacteur van het corpsblad Virtus Concordia Fides . Na deze studie
monsterde hij aan als matroos bij de koopvaardij. In 1923 trouwde hij met Ida ter
Haar , dochter van een kamerlid voor de Christelijk Historische Unie (CHU) . In de
loop van 1924 kreeg Last een functie als leider van de Filmdienst van het Instituut
voor Arbeidersontwikkeling ( IvAO ). Last kreeg steeds meer sympathie voor de linkse
oppositie binnen de SDAP .
Zo werkte hij geregeld mee aan het Links Socialistisch Weekblad De Socialist . Begin
1930 werd Last lid en in 1931 bestuurslid van de Revolutionair Socialistische Partij
(RSP) .
Last zette zijn literaire activiteiten ondertussen ook voort en behoorde tot de initiatiefnemers
van het ` Revolutionaire Schrijverskollektief Links Richten ', dat het blad Links
Richten uitgaf. In het burgerlijke blad Den Gulden Winckel voerde hij een polemiek.
De partijpolitiek bleef voor een individualist als Last te zeer een keurslijf en dit
leidde in november 1931 tot zijn royement uit de RSP. Last kreeg een uitnodiging om
voortaan te publiceren in De Tribune , het dagblad van de Communistische Partij Holland
(CPH) . Op 2 november 1931 reisde Last af voor zijn eerste, veertiendaagse, reis door
de Sovjet-Unie. Lid van de CPH werd hij vooralsnog niet. In maart 1932 vertrok Last
voor de tweede maal naar de Sovjet-Unie. Hoewel hij eerst van plan was in de Sovjet-Unie
in een fabriek te gaan werken, ging hij daar uiteindelijk negen maanden werken voor
de Internationale Vereeniging van Revolutionaire Schrijvers (IVRS) . Pas na terugkeer
naar Nederland zette hij de stap om lid van de CPH te worden. In de jaren waarin hij
lid van de CPH was, zou hij overigens geen partijpolitieke functie vervullen.
In de zomer van 1933 verscheen Last 's boek Het Stalen Fundament. Reportages over
2.500 k.m. zwerftochten door de Oeral, de eerste uitgave van de Boekengemeenschap
der Vrienden van de Sovjet-Unie en het verslag van een reis van zes weken met een
`Internationale Schrijversbrigade' door de Sovjet-Unie.
Het verschijnen van Het Stalen Fundament vormde de aanleiding voor een felle polemiek
met J.W. Matthijsen , de hoofdredacteur van het sociaal-democratische dagblad Het
Volk , die in de zomer van 1932 ook een reis door de Sovjet-Unie had gemaakt en daarvan
op aanmerkelijk kritischer toon verslag had gedaan. Vanuit Moskou werkte Last mee
aan de samenstelling van de eerste nummers van Links Richten .
In 1935 begon Last een kritischer toon ten aanzien van de Sovjet-Unie aan te slaan.
Een andere gebeurtenis in dat jaar die Last 's leven grondig zou beïnvloeden, was
zijn deelname aan het door de Association des Ecrivains et Artistes Révolutionnaires
in Parijs georganiseerde bijeenkomst, waar hij de man ontmoette met wie hij zich tot
diens dood in 1951 verbonden voelde, de Franse schrijver André Gide .
Gide nodigde Last uit hem zomer 1936 op een reis naar de Sovjet-Unie te vergezellen.
Voor hen beiden draaide de reis op een teleurstelling uit. De onafhankelijke geest
van Gide doorzag de manipulaties van zijn gastheren en ook Last begon een kritischer
houding aan te nemen tegenover de Sovjet-Unie. Begin november 1936 verscheen Gide
's Retour de l'U.R.S.S.. In 1966 keek Last terug op deze jaren in Mijn vriend André
Gide .
In 1937 bezocht Last Spanje, waar hij als kapitein in de Internationale Brigade aan
de zijde van de Republiek stond. Maar ook daar viel zijn bijdrage verkeerd en moest
Last in oktober 1937 voor een krijgsraad verschijnen op beschuldiging van trotskistische
sympathieën. Maar Last werd vrijgesproken. In februari 1938 zegde Last zijn lidmaatschap
van de CPH op en in het voorjaar verscheen De Spaanse Tragedie, zijn reisverslag uit
Spanje dat voornamelijk bestond uit brieven aan zijn vrouw Ida.
Last had definitief afscheid genomen van het communisme. In zijn latere jaren zou
Last politiek geëngageerd blijven maar niet meer partijpolitiek. In de Tweede Wereldoorlog
was Last oprichter en redacteur van het illegale blad De Vonk .
In de jaren vijftig hield Last zich intensief met Azië bezig. Zo verbleef hij van
1950 tot 1954 op uitnodiging van de Indonesische regering in Indonesië. In 1958 promoveerde
Last aan de Universiteit van Hamburg tot doctor in de Chinese taal en wijsbegeerte.
In 1966 baarde Last enig opzien toen hij uit onvrede over burgemeester Van Hall ,
weliswaar op een onverkiesbare plaats, bereid was op de Provo -lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen
van Amsterdam te staan. De laatste jaren van zijn leven woonde Last in het Rosa Spierhuis
in Laren. Hij overleed op 15 februari 1972 in Laren.
De inleiding is gebaseerd op de doctoraalscriptie ` Jef Last 1933-1938. Een schrijver
in de communistische partij' door Machteld Kroonder . Amsterdam, 1990 en op de `Studiezaalmap
Jef Last ' op het IISG .
Keywords
Onderwerpen
Subjects:
Communist movements and parties
Press/Journalism
Geographic names:
Netherlands
Genre of the material:
Archival material
Personal names: Jef Last
Corporate names: IISG Letterkundig Museum
Personal names: Jef Last Last Last Ida ter Haar Last Last Last Last Last Last Last Last Last J.W. Matthijsen Last Last Last André Gide Gide Last Gide Last Gide Last André Gide Last Last Last Last Last Last Last Vonk Last Last Last Van Hall Last Jef Last Machteld Kroonder Jef Last
Corporate names: Emma Sociaal-Democratische Arbeiders Partij SDAP Virtus Concordia Fides Christelijk Historische Unie (CHU) Instituut voor Arbeidersontwikkeling IvAO SDAP Links Socialistisch Weekblad De Socialist Revolutionair Socialistische Partij (RSP) Revolutionaire Schrijverskollektief Links Richten Links Richten Den Gulden Winckel De Tribune Communistische Partij Holland (CPH) Internationale Vereeniging van Revolutionaire Schrijvers (IVRS) Nederland Het Volk Links Richten Association des Ecrivains et Artistes Révolutionnaires Provo IISG
Language of the material
Dutch
Record creator
Creator: Last, Josephus Carel Franciscus (Jef)
Content provider
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis
( Cruquiusweg 31 , 1019 AT Amsterdam , Nederland )